1. Staj neden zorunlu olmalıdır?

Staj (uygulama) sosyal hizmet mesleğine ilk adımı oluşturur. Akademik hayatta edinilen teorik bilgiler uygulama ile desteklendiği takdirde amacına ulaşmaktadır. Verimli bir staj deneyimi yaşamış sosyal hizmet öğrencileri mesleki hayatlarında da daha kolay iş hayatına adapte olabilecek ve müracaatçılarına faydalı olabilmek konusunda daha etkin olabileceklerdir. Sosyal hizmet yapısı gereği uygulama esasına dayanan, insanlarla çalışan ve öznesi insan olan bir meslektir. Bu yüzden bazı yanlış düşüncelerin aksine sosyal hizmet mesleğinde staj yapılması son derece önemlidir. Ülkemizde naylon staj olarak tabir edilen illegal bir staj türü olsa da sosyal hizmet mesleği için belirtilen durum diğer mesleklerde olduğu gibi etik değildir. Bu durum yüzünden sosyal hizmet öğrencileri ve geleceğin meslek elemanları stajın faydalarından yararlanamaz.

2. Yararlı bir staj deneyimi

Stajın faydaları incelendiğinde, öğrencilerin teorik olarak sahip oldukları bilgileri kullanabilmeleri için önemlidir. Okuyarak öğrenme tek başına yeterli olabilmesi konusunda sınırlıdır. Bu yüzden uygulama ile desteklenmelidir. Öğrencilerin kendilerini sahada görebilmeleri, derslerde kitaplardan okudukları müracaatçı gruplarıyla doğrudan bir temas gerçekleştirebilmeleri açısından önemlidir. Stajın faydalarına, öğrencilerin staj yaptıkları kurumlardaki deneyimli meslek elemanlarının, görüşme becerilerini inceleyebilme, mesleki yeterliliklerini görerek mesleki anlamda sahip olunması gereken eğitimler noktasında staj yaptıkları meslek elemanlarından geri dönüş alabilmektedirler.. Özellikle bu noktada ülkemizde üniversitelerin staj yapılan kurumlarda en az bir sosyal hizmet uzmanı olmasını zorunlu tutması yerinde ve faydalı bir uygulamadır. İçinde sosyal hizmet uzmanı barındırmayan kurumlar sosyal hizmet öğrencilerine fayda konusunda daha sınırlı bir yapıda kalabilmektedirler. Bu yüzden staj yapacağınız kurumu seçmeden önce içerisinde mümkün olduğunca sosyal hizmet uzmanı barındırmasına dikkat etmelisiniz. Unutmayın ne kadar fazla sosyal hizmet uzmanı olursa o kadar fazla mesleki geri dönüş ve bilgi edinebileceğiniz kaynak artmaktadır. Bu yüzden uygulamadan verim almanın temel şartı staj yapacağınız kurumun mümkün olduğunca çok sosyal hizmet uzmanı barındırmasıdır.

Staj yapacağınız kurum, sizin isteklerinize, fikirlerinize ve insanın kendisine değer vermelidir. Bunun aksi bir durumda staj yapacağınız kurum isteklerinizi önemsemez, fikirlerinizi önemsemez ve insana değer veren bir kurum olmazsa bu kurum zaten sosyal hizmet mesleğinin temel öznesi olan insanı dışlamış ve sizi ‘’stajyer’’ olduğunuz için ilgiye değer görmemiş olmaktadır. İlgiye değer olmadığını hissetmek her insan için onur kırıcı bir davranıştır. Bu yüzden staj yapacağınız kurumu uygulama öncesinde her yönüyle araştırmalısınız.

Verimli bir staj dönemi geçirmek istiyorsanız, staj danışmanlarınızın size vermiş oldukları ödevleri de eksiksiz yapmaya özen göstermelisiniz. Sizden istenen staj raporlarını düzenli olarak yazmalısınız. Yazdığınız staj raporları, rapor yazma dilinizi geliştirerek meslek hayatınızda yazacağınız raporlar konusunda işinizi oldukça kolaylaştıracaktır. Bu yüzden sizden istenen ödevleri eksiksiz bir şekilde yapmaya özen göstermelisiniz.

Staj döneminde zaman zaman, staj yapacağınız kurum içindeki diğer meslek elemanlarıyla çeşitli tartışmalar yaşayabilirsiniz. Yaşadığınız tartışmalarda sivri ve kesin bir dil kullanarak karşınızdaki insanlara negatif bir tutum geliştirmek yerine ilgili staj danışmanlarınızla bu konuyu paylaşmalısınız. ‘’Nasılsa stajyerim ne derlerse yaparım yeter ki uygulama dersinden düşük bir not almayayım’’ şeklinde bir söylem geliştirmeniz oldukça yanlıştır. Bu şekilde düşünüp yaklaşık 3-4 aylık gibi bir süreyi kendiniz açısından yıpratıcı bir şekilde geçirmenize kesinlikle gerek yoktur. Stajyer olmak diğer insanların kurum içinde sizi küçük görmesini veya size angarya işler yaptırmasının haklı bir gerekçesi kesinlikle olamaz. Örnek vermek gerekilirse staj kurumlarında sosyal hizmet uzmanları kurumun merdivenleri silmezken sizin kurum merdivenlerini silmenizin istenmesi etik olmadığı gibi yanlış bir davranıştır. Size yapılan haksızlıklar karşısında mutlaka hakkınızı aramalısınız. Mezun olduğunuz zaman sosyal hizmet uzmanları olarak müracaatçılarınızın hak savunuculuğu yapabilmeniz için öncelikle kendi hakkınızı savunabilmeniz gerekmektedir.

Uygulama döneminde yüksek bir verim alabilmek için kurum içinde karşılaştığınız diğer meslek elemanlarıyla olumlu bir iletişim dili kullanmaya özen gösterin. Unutmayın sizin tavrınızla ve kelimelerinizle değer verdiğiniz insanlar size de aynı şekilde değer verebilmektedirler.

Staj yaptığınız kurumun temel kurallarına uyun. Giyim, giriş-çıkış saatleri, raporlama gibi konularda staj yaptığınız kurumun otorite sahibi olduğunu unutmayın ancak burada hassas nokta staj yaptığınız kurum diğer hiçbir kurum veya kuruluş gibi insan hakları ihlaline yol açabilecek bir uygulama yapamaz. Giyim konusunda eğer tesettürlü bir bireyseniz sizin kuruma bu şekilde girmenizi engellemek bir insan hakları ihlalidir. Burada temel nokta karşınızdaki müracaatçının dikkatini bozabilecek düzeyde farklı giyinmemek ve stabil bir şekilde giyinebilmektir. Bu yüzden çok fazla takı takmak, çok kısa veya dar kıyafetler tercih etmemeniz istenmektedir.

Uygulama yaptığınız kurumları mümkün olduğunca farklı alanlarda çalışan kurumlarda seçmeye özen gösterebilirsiniz ancak bu uygulamayı yine de sizin çalışmak istediğiniz bir alan bulana kadar yapmanız tavsiye edilir. Bu uygulamanın amacı mümkün olduğunca farklı uygulama alanı görerek farklı uygulama alanlarına dair çeşitli deneyimler kazanmanızdır.

Staj deneyimini öğrencinin kendisi açısından fayda yaratabilecek bir süreç haline getirebilmek yine de tek başına öğrencinin elinde olan bir durum değildir. Her ne kadar sosyal hizmet öğrencileri verimli bir staj deneyimi için çaba gösterseler de öğrencilerin okulları da staj yapılan kurumlarla düzenli olarak iletişime geçmelidir. Kurumun, öğrenci ile olan ilişkisini incelemeli ve olası bir olumsuzluk durumunda kurum ile doğrudan görüşmeler yapmalıdır. Bu durum öğrenci-kurum arasındaki dengeyi kurabilmek açısından ve öğrencinin yaşayabileceği sorunlar karşısında okul tarafından desteklendiğini hissettirir. Bu durum öğrenciyi kurum içinde yalnız olmadığını hissettirir. Aksi bir durumda öğrenci kurum tarafından yapılan her türlü ihlale sessiz kalabilmektedir. Bu durum da öğrencinin uygulama sürecinden verim alamamasına neden olmaktadır.

Stajyer olmak alanda olmaktır. Alanda olmak insanlara dokunmaktır. İnsanlara dokunmak bir topluma dokunmaktır. Daha güzel yarınlarda görüşebilmek dileğiyle.

-Furkan CANLI