Sosyal Hizmet tarihi açısından önemli bir arşiv belgesi olan “Çocukları Kurtarma Yurdu” o dönemde Yurt Müdürü olan Kazım Zafir tarafından yazılmıştır. Kitap 15 sayfalık bir yayın olup, Matbaacılık ve Neşriyat Türk Anonim Şirketi tarafından 1933 yılında İstanbul’da basılmıştır.
Çocuk Kurtarma Yurdu başlığı altındaki ilk bölümde; “Bu yurt, cemiyet arasında ihmal edilmiş, kendi hallerine bırakılmış ve bu yüzden yalnız faydasız değil, hatta tehlikeli bir unsur olacak memleket yavrularının ellerinden tutup, kurtarmak, onları cemiyetin arzu ettiği şekilde istihsalci bir vatandaş yapmak maksadıyla kurulmuş bir müessesedir” denilerek kuruluşun amacı özetlenmiştir.
Kitabın ilerleyen bölümlerde, kuruluşun anne, babası olmayan, yiyecek, içecek bir şey bulamayan fakir ve aciz çocukların himayesine mahsus bir fakirhane olmadığı özellikle; sokak çocuklarına yönelik bir kuruluş olduğu vurgulanmaktadır.
Kitap yapılan çalışmaları resimleyerek konuları anlatmıştır. İlk resim kuruluşun dış cephesini görüntülemekte, daha sonra Hüseyin ve Remzi’nin resimleri yer almaktadır. Remzi’nin; “maceraperest olduğu, Orta Anadolu’yu Samsun’dan çaldığı bir atla baştan başa gezdiği” belirtilmektedir. Yine aynı sayfada çocukların “İçtimaileşme safhası” diye salonda spor yaparken resimleri konulmuştur. Daha sonra resimlerle çocukların kamp hayatları konulmuş, beden terbiyesi ve sudan istifadeleri, musiki hislerini temniye başlıkları altında resimleri sunulmuştur.
Kitapta çocuklar hakkındaki olumlu gelişmeler ele alınmıştır. Bu gelişmeler şu ana başlıklar altında toplanmıştır;
- Çocuklarımız serbest olmalarına karşın kaçmıyorlar.
- Oyun ve iş onları serserilikten koruyor.
- Cuma ve Salı günleri toplu gezmeye gönderiliyorlar.
- Kendileri tembeldirler.
- Bizim çocuklarımız cebir ve şiddete karşı şiddetli temayüllere müsait bir ruhi bünyeye maliktirler
Kitapta kuruluşun dört bölümden oluştuğu, A bölümünün müdüriyet ve idare, B Bölümünün; atölye, spor ve istirahat, C Bölümünün; banyo, yatakhane ve yemekhane, D Bölümünün; “Fikir evi” olarak çocuklara yönelik çalışmaların yapıldığı vurgulanmaktadır.
Kitabın bölümleri arasında çocukları yetiştirirken göz önünde bulundurulan hususlar olarak;
- Bedii Hassasiyet (Musiki, güzel söz, güzel manzara)
- Temizlik ve sıhhat (yıkanma, jimnastik)
- Neş’e
- Çalışma esasları vurgulanmıştır.
Kitapta; Avrupa’daki çalışmalar, idari kadro, İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı Muhiddin Bey’in destekleri işlenmiştir.
Sosyal hizmet tarihinin halen günyüzüne çıkmayan çalışmalarından birisi olan “Çocukları Kurtarma Yurdu” sokak çocukları alanında önemli bir boşluğu doldurabilecektir. Dileğimiz bu çalışmaların tüm ayrıntılarıyla ortaya çıkabilmesi ve tarihte hak ettiği yeri alabilmesidir.
* 13Eylül 2008 tarihli Hürriyet Gazetesi Cumartesi ekinde Fatma Aksu’un Filiz Terzi le yapılan röportaja http://www.hurriyet.com.tr/cumartesi/9887040.asp ulaşılabilinir.
Turgay Çavuşoğlu (SHU)
Hasan SU ( ADU İİBF Sosyal Hizmet Bölümü Öğrencisi)
