Kısa bir süre önce Çocuk Esirgeme Kurumu arşivinde bulunmayan “Annenin Kitabı” isimli bir kaynağı internet kanalıyla keşfetme fırsatım oldu. 1917 İstanbul kuruluşu esas alınırsa 94, Ankara 1921 kuruluşu esas alınırsa 90 yıllık bir kurumla karşı karşıyayız. Dileğimiz bu dev kuruluşun Türk Sosyal Hizmet Tarihine kazandırdığı çalışmaların gün yüzüne çıkarılmasıdır.
“Anneni Kitabı”nın giriş sayfasında kitabın Himaye-i Etfal Cemiyeti tarafından neşrolduğu(1930) ile yazan ve çizenin Sedat Simavi olduğu yer almaktadır.
“Genç bir anneye hediye edilmek üzere bu kitabı satın almakla HEC’nin koruduğu kimsesiz yavrulara bir kat elbise temin etmiş oldun” denilerek yazının üstünde bir çocuk resmi ve kurumun amblemi yer almıştır.
Bir ileriki sayfada “Genç Türk annesi; Büyük Gazi, dünyanın hayret nazarları karşısında yeni Türk vatanının temellerini kurdu. Büyüterek yetiştireceğin yavru, bu büyük Cumhuriyetin temellerini kuvvetlendirmek ve sağlamlaştırmak gibi ağır bir vazifeyi omuzlarında taşıyacaktır. Senin bu gün kucağında uyuyan yavru yarının büyüğü ve ümidi olacaktır. Bundan dolayı senin vazifen ağır ve mes’uliyetlidir.
“Çocuk ananın eseridir, nazariyesi artık kat’iyet kespetmiş bir hakikattir. Onun terbiyesi ve ahlakı üzerinde göstereceğin ihtimam ve ahlak derecesinde onu mesut, bahtiyar ve vatana yararlı edebileceksin.
Bu kitap, yarının büyüğünü yetiştirmekle mükellef olan sana ithaf edilmiştir. Yavrunun ilk hareketlerinden itibaren bütün his ve düşüncelerine varıncaya kadar bu kitaba kaydedeceğin hatıralar onun devamlı bir ihtimam sarfetmene vesile olacaktır. Yeni doğan yavrunun sıhhatli ve uzun ömürlü olmasını temenni ederiz. Himaye-i Etfal Cemiyeti”
Bu sayfadan sonra annenin “Yavrum” başlığıyla bir yazı yazdığı, “Büyük Gazinin kurduğu vatan ve tesis ettiği cumhuriyet, senden ve senin neslinden kuvvet bekliyor” diye sorumluluklarını vurgulamaktadır.
Kitabın ilerleyen sayfalarında;
– Nasıl doğdun,
– Doğduğun sene (Sen, ben, baban diyerek üç fotoğraf çerçevesi konulmuştur.)
– Ailemiz,
– Kardeşlerin,
– Birkaç tarih,( İlk gülüş, ilk söz, ilk diş, ilk adım, mektebe başladığın gün)
– Sen ( 2-10 yaş arası resimlerin yapıştırılacağı bir bölüm)
– Birinci haftadan başlayarak 52 haftaya kadar kilo ve boy durumunu yazacağı bölüm
– 13 aydan 24 aya kadar kilo ve boy durumu
– 3 yaştan 15 yaşa kadar kilo, boy durumu ve çocukla ilgili notları yer aldığı bir bölüm yer almaktadır.
Kitabın son sayfasında; “Yavrum ! Bu kitapta annenin seni nasıl ihtimamla büyüttüğünü öğrendin. Fakat, kimsesiz, biçare, annesiz binlerce çocuğun mevcudiyetinden haberin var mı ? O annesiz çocuklara, Himayei Etfal Cemiyeti milletten topladığı para ile bakıyor ve hakiki bir anne gibi bağrına basıyor.
Kitabın 1930 yılında basıldığı göz önüne alındığında; kitabın annelere yüklediği sorumluluk, çocukların sağlılığı ile ilgili peryodik kontrolleri sağlaması, Himaye-i Etfal Cemiyetinin çocuk politikası konusunda toplumla çalışması, Büyük Gazi’ye atfedilerek verilen mesajlar açısından önemli bir arşiv belgesi olduğunu düşünüyoruz.
