Bu yazı genel olarak sosyal hizmet ve sosyal hizmet uzmanları hakkında bilgi vermektedir. Kpss, Açıköğretim, atamalar, stajlar, eğitim ve eğitim sonrasına ilişkin bilgiler için yukarıda bulunan kategori başlıklarını kullanabilirsiniz.

Sosyal Hizmet Bölümünü tercih etmeyi düşünen bireyler için hazırlanan yazıda sosyal hizmet ve sosyal hizmetler kavramları, Sosyal hizmet mesleğinin nitelikleri amaçları tanıtılmaktadır.

1-Sosyal Hizmet Nedir

Sosyal Hizmet: İnsanların yardımsız karşılayamadığı ihtiyaçlarının karşılanması ve çözemedikleri sorunlarının çözülmesi amacı ile sosyal hizmet uzmanları tarafından gerçekleştirilen profesyonel faaliyetlerdir.

• Yoksulluk,
• işsizlik,
• göç,
• madde bağımlılığı,
• suçluluk,
• sokak çocukları,
• korunmaya muhtaç çocuklar,
• yaşlılık,
• ihmal ve istismar vakaları,
• özürlülük ve
• hastalık gibi tüm sosyal sorunlar sosyal hizmetin çalışma alanına girer.

William Scwartz’ın görüşüne göre her mesleğin toplum içinde özel bir işlevi vardır. Mesleklere kendisinin sorumlu tutulduğu bazı görevler verilmiştir. Bu görüşe dayalı olarak Scwartz sosyal hizmetin görevini, birey ile toplum arasında , her ikisinin karşılıklı olan doyum gereksinimlerini karşılamakta bir amaç olarak tanımlamıştır. Ancak karmaşık ve değişmekte olan bir toplumda bireyin toplumla ait ve üretken bir unsur olarak katılma arzusu ile toplumun kendi üyelerini toplumla bütünleştirmek ve onları geliştirip zenginleştirmek yeteneğinde tıkanıklara rastlanmaktadır. Sosyal hizmetin müdahalesi bu tıkanıklara; bireyin sağlık,gelişme ve toplumla bütünleşme hızına ve toplumun çeşitli unsurlarını verimli ve dinamik bir bütünde toplaması için harcadığı örgütlenmiş çabalara yöneliktir (Özdemir, 2000).

2-Sosyal Hizmetler Nedir?

Toplumdaki insan kaynaklarının korunması ve geliştirilmesi ile doğrudan ilgili, toplumun sosyal refahı yönünde devletçe örgütlenmesi ve yürütülmesi gerekli görülen eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik (sosyal sigortalar ve sosyal hizmet alanları) hizmetleridir ( Tomanbay, 2000).

Kişi ve ailelerin kendi bünye ve çevre şartlarından doğan veya kontrolleri dışında oluşan maddi, manevi ve sosyal yoksunluklarının giderilmesine ve ihtiyaçlarının karşılanmasına, sosyal sorunlarının önlenmesi ve çözümlenmesine yardımcı olunmasını ve hayat standartlarının iyileştirilmesi ve yükseltilmesini amaçlayan sistemli ve programlı hizmetler bütünüdür.(2828 Sosyal Hizmetler Kanunu)

3-Sosyal Hizmetin Amaçları Nelerdir?

Sosyal hizmetin başlıca amacı; bireylere, ailelere, gruplara ve topluluklara sorunları ile baş etmeleri ve sosyal işlevselliklerini arttırmaları için kapasitelerini geliştirmelerine yardımcı olmaktır.

žAMAÇ:1-İnsanların problem çözme, baş etme gelişimsel kapasitelerini arttırmak,

žAMAÇ:2-İnsanlar ile onlar kaynak, hizmet ve fırsat sağlayan sistemler arasında bağlantı kurmak,

žAMAÇ:3-İnsanlara hizmet veren sistemlerin uygulamalarını geliştirmek,

žAMAÇ:4-Sosyal politikaları geliştirmek,

AMAÇ:5-İnsanların iyilik halini geliştirmek ve yoksulluk, eşitsizlik gibi sosyal adaletsizlik biçimlerini azaltmak,

žAMAÇ:6-Savunuculuk ve sosyo-politik eylemler yoluyla sosyal ve ekonomik adaleti sağlayan politika, hizmet ve kaynakların devamını sağlamak,

žAMAÇ:7-Sosyal hizmet uygulamasını güçlendirecek araştırma, bilgi ve becerilerin geliştirilmesi ve kullanılması,

AMAÇ:8-Farklı kültürler bağlamında uygulamaları geliştirmek ve uygulamaya geçirmek

4-Sosyal Çalışma Nedir ?

Bireylerin toplumda dengeli, mantıklı ve düzence istendik bir biçimde yaşayabilmelerini amaçlayan, bu yüzden bu amaca ulaşmayı önleyen ,geciktiren sorunların birey, grup ve toplum boyutunda giderilmesi ya da azaltılması yönünde yapılan dizgeli, düzenli, yöntemsel kimliği olan mesleksel çalışmalara verilen ad ve bu işlem ve içerikle çerçevelenmiş mesleğin adıdır (Tomanbay, 2000)

5-Sosyal Hizmet Uzmanı\Sosyal Çalışmacı  Kimdir?

Sosyal hizmet uzmanı; birey, aile, grup ve toplumun sorun çözme ve başetme kapasitelerini geliştirerek psiko-sosyal işlevselliğin sağlanması, onarılması, korunması ve geliştirilmesi; sosyal değişimin desteklenmesi; sosyal politika ve programların insan ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla planlanması ve uygulanmasının sağlanması yönünde insan davranışına ve sosyal sistemlere ilişkin teorilerden yararlanarak sosyal hizmete özgü yöntem ve tekniklerle uygulamayı yerine getiren meslek mensubudur.(http://www.shy.hacettepe.edu.tr/)

Sosyal çalışmacı, demokratik toplumda insanın ve toplumun gelişmesine, haklar perspektifi doğrultusunda yaşam kalitelerinin yükseltilmesine toplumsal etkileşim mekanizmalarını harekete geçirerek bilimsel yaklaşım, yöntem ve tekniklerle yardımcı olan, insanın ve toplumun kendi yaşamı ve kaynakları üzerinde demokrasi ilkeleri doğrultusunda denetim sahibi olmasını ve karar vermesini destekleyen, insanın ve toplumun üretkenliğini ve yaratıcılığını harekete geçirerek yaşam koşullarının gelişmesini sağlayan, üniversite düzeyinde dört yıllık lisans eğitimi görerek yetişen, mesleki ve bilimsel etik ilke ve sorumluluklara göre uygulamalar gerçekleştiren nitelikli elemandır.(Cılga, İbrahim: Bilim ve Meslek Olarak Türkiye’de Sosyal Hizmet. H.Ü. SHYO. Yay. No:016. Ankara, 2004, s. 35-36)

Sosyal Hizmet Uzmanının Rolleri

Sosyal Hizmet Bölümlerinin Tanıtım Videoları

Sosyal Hizmet Uzmanı Olmak İsteyen Bireylerde Olması Gereken Nitelikler

Eğitim gönüllüleri, kariyer yolculuğuna başlıyorum ansiklopedisi, www.tegv.org

6- Sosyal Hizmet Uzmanı- Sosyal Çalışmacı Aynı Kişiler midir?

a-Sözkonusu mesleğin İngilizce adı “social work“tür; yani “sosyal iş”, yani “sosyal çalışma“. Almancası da aynı anlamı taşır: “Sozialarbeit”, Fransızcası da: “social travail”. Meslek elemanının adı da, sırasıyla, “social worker”, “SozialarbeiterIn” ve “social ouvrier”dir; yani, sözcüğe dayalı çeviride “sosyal işçi” ya da Türkçe mantığına daha uygun deyişle “sosyal çalışmacı”. (Bunun yanısıra, Almanya’daki Türk meslek elemanları arasında “sosyal çalışman” da kullanılmaktadır.) Meslek, öğretim kurumu ile Türkiye’ye girmeden önce çeşitli yerlerde adının Türkçeye çevrilmesi gerektiğinde “sosyal tamirci” ve “sosyal işçi” kavramlarının kullanıldığına rastlanılmaktadır. Kuşkusuz, ne olduğu bilinmeden… Meslek, ABD’de geliştirilen İngilizce literatürü ile Türkiye’ye giriş yaptıktan sonra Amerika’da yayınlanan meslek kitapları hızla Türkçeye çevrilmiş ve bunlarda “sosyal hizmet”, “sosyal çalışma”, “sosyal çalışmacı” ve “sosyal hizmet mütehassısı” kavramları kullanılmıştır. Daha fazla bilgi için : http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tomanbay/sosyalcalisma_kavramsorunu.htm

b-İlk yayınlardan başlayarak (özellikle çeviri yayınlarda) meslek adı konusunda büyük bir karışıklığın hüküm sürdüğü gözlenmektedir. Aynı anlama gelmek üzere sosyal yardımcı, sosyal çalışmacı, sosyal araştırıcı, sosyal hizmetler mütehassısı, sosyal hizmet uzmanı gibi adların bir arada kullanıla geldiğine tanık olunmaktadır.

Sosyal Hizmetler Akademisinde yetiştirilen meslek elemanlarına Enstitü Kanununun 9. maddesine dayanılarak “sosyal hizmet mütehassısı” unvanı verilmiştir. Daha sonra ilgili Kanunda yer aldığı biçimiyle sosyal hizmet mütehassısı unvanı ilk mezunlardan itibaren hem diploma unvanı olarak hem de başka yasal düzenlemeler (657 sayılı Devlet Memurları Kanunu v.b) içerisinde yer almıştır. Böylece farklı kullanımlar içerisinden birisi (unvan) yeğlenerek yerleştirilmeye çalışılmıştır. Ancak bu yeğleme, adlandırma konusundaki tartışmaların ve farklı kullanımların önünü kesmemiştir.

Zaman içerisinde sosyal hizmet mütehassısı adı kısmen Türkçeleştirilerek sosyal hizmet uzmanı halini almıştır. Bu değişiklik hem diploma unvam olarak kullanılmaya başlanmış hem de bazı yasal düzenlemelerde (2828 sayılı SHÇEK Kanunu v.b) yer almıştır. Bu süreçte, Hacettepe Üniversitesine bağlı olarak açılan Sosyal Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bölümünde, ağırlıklı olmak üzere, kimi meslek elemanları ve akademisyenler meslek ve meslek elemam adı olarak özellikle sosyal çalışma ve sosyal çalışmacı unvanını kullanmayı sürdürmüşlerdir.

Buradaki en temel tez lisans düzeyinde edinilen bir mesleğin adında “uzman” nitelemesinin bulunamayacağı idi. Bu sav meslek çevresinde bazı yandaşlar bulduğu gibi, alanda bir arada çalışan diğer meslek elemanları arasında da yandaşlara sahipti. Sosyal hizmet mesleğinin adlandırma sorunları bir yerde meslekler arası bir sorun olarak yaşanmaktaydı. Mesleğin kamuoyundaki algılanması üzerinde kuşkusuz ki olumsuz etkileri olan bu ikili, üçlü adlandırmalar ve yol açtığı karışıklıklar sonraki yıllarda da giderilememiştir. Sonunda 1983 yılında sosyal hizmet uzmanlarının kadro unvanları sosyal çalışmacı olarak değiştirilmiştir. O dönemin sosyal hizmet mesleği çevresinde önde gelen kişileri dahil, kimsenin haberi olmadan, ya da onlara rağmen yapılan bu değişiklik, belirtilen adlandırma karışıklığını tam bir “arapsaçına” döndürmüştür. Bir yandan tartışma akademik boyutta bir çözüme kavuşturulamamış (Tomanbay, 2001, 34-37), bir yandan da yasal düzenlemeler içerisinde aynı anlama gelmek üzere farklı adlandırmalar (sosyal hizmet mütehassısı, sosyal hizmet uzmanı, sosyal çalışmacı) varlığını sürdürmeye devam etmiştir.

Diploma unvanı ile kadro unvanının birbirinden farklı olması “sosyal çalışmacı” kadrolarına farklı meslek ve disiplinlerden kişilerin de atanabileceği gibi bir algılamayı beraberinde getirmiştir. Sosyal hizmet eğitiminin tek bir üniversitede verilmesi ve az sayıda mezunu bulunması nedeniyle Türkiye’nin sosyal hizmet uzmanı (sosyal çalışmacı) gereksiniminin karşılanamamasının da etkisiyle “sosyal çalışmacı” kadrolarına zaman zaman diğer meslek ve disiplinlerden de kişiler atanmıştır. Bu olumsuz gelişmenin önü, açılan davalar ve Yüksek Öğretim Kurumu aracılığıyla mahkemelere Sosyal Hizmetler Yüksekokulunun verdiği değerlendirmelerle aşılmaya çalışılmıştır. Bugün artık sosyal çalışmacı kadrolarına yalnızca sosyal hizmet uzmanlarının atanabileceği konusu büyük ölçüde açıklığa kavuşmuş bulunmaktadır. Bu sorunların temelinde hiç kuşku yok ki bir meslek ve mesleki örgütlenme (oda, birlik) yasasının olmayışı yatmaktadır. Böyle bir yasada tek bir meslek adı üzerinde uzlaşılması ve diğer yasalarda daha çok kadro ve görev tanımlamaları içinde var olan farklı kullanımlar bu  yasaya koşut olarak düzeltilmelidir.

Payzm (1961, 21-22) bir yazısında bugün sosyal hizmet uzmanı (sosyal çalışmacı) olarak adlandırdığımız meslek için sosyal araştırıcı adını kullanmaktadır. Kurulacak okulu bitirenlere sosyal araştırıcı, doktora yapanlara da sosyal hizmetler uzmanı denileceğini belirtmektedir. İlk dönem yayınlarda sosyal yardımcı adının da sıklıkla kullanıldığı görülmektedir (Kuntbay, 1961, 19-20; Kuntbay, 1962, 10-11; Yaşar, 1961, 31). Sosyal hizmet mütehassısı adı ilk kez 1959 tarihli ve 7355 sayılı “Sosyal Hizmetler Enstitüsünün Kurulmasına Dair Kanun”da geçmektedir. Yasanın 9. Maddesinde üniversite seviyesinde verilen eğitimle yetiştirilecek olan meslek elemanlarından sosyal hizmet mütehassısı, orta dereceli okullarda yetiştirilecek yardımcı meslek elemanlarından da “sosyal yardımcı” olarak söz etmektedir. O yıllarda özellikle İngilizce’den çevrilen yayınlardan bazılarında İngilizce’de “social work” olan meslek admın “sosyal çalışma”, “social worker” olan meslek elemanı adının da “sosyal çalışmacı” olarak çevrildiği görülmektedir. Daha başlangıçta, adlandırmada var olan karışıklık ve farklı tercihler zamanla azalarak yok olacağına, bunlardan bazıları “kurumlaşarak” varlığını sürdürmüştür. Bugün yasalarda, resmi karar ve belgelerde sosyal hizmet=sosyal çalışma, sosyal hizmet uzmam=sosyal çalışmacı aynı anlama gelmek üzere bir arada kullanılmaya devam etmektedir.

Sosyal Hizmet Eğitiminde Yeni Yaklaşımlar-Ankara 2005- Türkiye’de Sosyal Hizmet Eğitiminin Tarihçesi

7-Sosyal Hizmetin Uygulama Alanları Nelerdir?

8-Sosyal Hizmet Uzmanlarının Çalıştığı Kurum ve Kuruluşlar

Sosyal Hizmet Uzmanları

• Emniyet Müdürlüğü
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
• Adalet Bakanlığı
• Adalet Bakanlığı ve Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü
• Üniversiteler
• İl Afet Acil Durum Müdürlüğü
• Sağlık Bakanlığı
• Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu
• Yükseköğrenim Kredi Yurtlar Kurumu
• İl Özel İdareleri
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
• Kreşler -Anaokulları
• Özel Huzurevleri
• Yaşlı Bakım Merkezleri
• Özürlü Bakım Merkezleri
• Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri

Bunun yanında bir çok özel kuruluş sosyal hizmet uzmanı çalıştırmaktadır.Özel kuruluşların iş ilanlarına http://idealsosyalhizmet.com/isilanlari/ adresinden ulaşabilirsiniz.

Diğer yandan KPSS atamaları, kurumlar ve puanları hakkında http://idealsosyalhizmet.com/category/kadrolar-ve-kpss/ adresinden bilgi alabilirsiniz.