Bilindiği gibi Himaye-i Etfal Cemiyeti 1917 yılında İstanbul’da kurulmuş, işgal sonrasında Mustafa Kemal Atatürk’ün destekleriyle 30 Haziran 1921 yılında Ankara’da çalışmalarına başlamıştır.
Türkiye Cumhuriyetinin çocuk alanındaki çalışmalarını üstlenen Cemiyet; ana kucağı, kreş, kütüphane, yüzme havuzu, muayenehane, sıhhi banyo, oyun bahçeleri, aşevi, talebe sofraları açarak ülke çapında hizmetlerini yürütmüştür.
Kurumun kendi kaynaklarına göre 1935 yılında aşağıda çalışmaları yaparak, bir çok il ve ilçede çocuğa yönelik hizmetleri götürmüştür.
Tablodan da anlaşılacağı üzere 1935 yılı verilerine göre, Salihli İlçesinde bir sinema, bir de Çocuk Bahçesi görülmektedir.
“2007 Salihli’den İzler” isimli kitapda Ege Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr Harun ÜRER’in Himaye-i Etfal (Sosyal Mekanlara Salihli’den Bir Kahvehane Örneği ) adıyla bir makale yayınlamıştır. Sayın ÜRER binanın 1930’lu yıllarda inşa edildiğini belirtmektedir.
Salihli’ye ön inceleme için gidilmiş olup, araştırmalarla ilgili ayrıntılara HENÜZ girilememiştir. Himaye-i Etfal Binasının bulunduğu Zafer Mahallesi Muhtarı kanalıyla ulaştığımız Cevdet Sağır(1925) ; “Çocukluğunda binada sessiz sinema seyrettiğini, ücret ödeyip ödemediğini hatırlamadığını, sinema tavanının sahneye ışıklarının gidebilmesi için kavisli olarak yapıldığını söylemiştir. 1949 yılında ise düğününü Himaye-i Etfal Binasında yaptığını belirtmiştir”
Binanın girişinin üstünde halen kabartma harflerle Himayei Etfal yazısı ve amblemi bulunmaktadır. Elimizdeki kaynaklar ve Cevdet Sağır’dan aldığımız bilgileri birleştirirsek Salihli Himaye-i Etfal Binasının 1934 yılı öncesi yapıldığı kesindir. Çünkü kurum 1934 yılı sonuna kadar Himaye-i Etfal ismini kullanmış 1935 yılı başından itibaren ise Çocuk Esirgeme Kurumu ismini kullanmıştır. Kurumun verileri ve Cevdet Sağır’ın anlattığı kesişmekte ve binanın bir dönem sinema olarak hizmet verdiği netleşmektedir.
Sayın ÜRER’in makalesinde binanın Saray Kahvehanesi ve Saray Lokantası olarak hizmet verdiğini belirtmektedir. Yapılan ön görüşmelerden elde edilen bilgilere göre bina uzun süre kahvehane olarak kullanılmıştır. Sayın SAĞIR’IN anlattığından da anlaşılacağı gibi bu sırada düğün hizmetlerini de birlikte götürmüştür. Binanın bir ara kütüphane olarak kullanıldığı, bir ara satış mağazası olarak kullanıldığı öğrenilmiştir.
Bina Salihli Belediyesice restore edilmiş olup, resim atölyesi, sergi gibi kültürel çalışmalarda kullanılmaktadır.
Himaye-i Etfal Cemiyetinin “Çocuk Bahçesi” ve yönetim kurullarıyla ilgili bilgilere henüz ulaşılamamıştır. Konuyla ilgili kaynak ve kişiler ulaşılabilmesi halinde çalışma derinleştirilecektir.
Bir Atatürk kurumu olan “Himaye-i Etfal Cemiyeti (Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu) gelecek yıl kuruluşunun 90 yılını kutlayacaktır. Dileğimiz, bu asırlık çınarın hizmetleri, yayınları ve diğer yönleriyle incelenerek gün yüzüne çıkmasıdır.
Salihli Belediye Başkanı Sayın Mustafa Uğur OKAY’ bize zaman ayırması ve kaynaklara ulaşmamızı sağlaması nedeniyle teşekkür borç biliyoruz.
