Deha Filmi İnsan Hakları Açısından Bir Bakış

0

Özet

6 aylıkken annesinin intihar etmesi sonucu Mary dayısının (Frank Adler) vasiliğiyle Florida kırsalında yaşamaktadır. Mary yaşıtlarından farklı olarak matematiğe meraklı üstün zekaya sahiptir. Dayısı bunun farkındadır fakat Mary’nin annesinin (Diane) vasiyeti üzerine normal bir çocukluk geçirmesi için Mary’i devlet okuluna yazdırır. Sınıf öğretmeni Bonnie, Mary’nin matematiğe olan üstün zekasını farkeder.  Bir gün derse okul müdürünün girmesiyle Mary okul yönetiminin de dikkatini çeker. Frank’e okul değişikliği konusunda ısrar etmeye başlarlar. Bunun haberini alan anneannesi (Evelyn) hem Mary’nin velayetini almak hem de onu yeteneğine uygun bir okula yazdırmak için dava açar. Mahkeme ilk olarak Mary’nin anneannesiyle zaman geçirmesine karar verir. Bunun üzerine Boston’a giden Mary anneannesiyle bir üniversiteye gidip matematik sorusu çözmesi istenir. İlk başta sessiz kalan Mary dışarı çıkınca soruda gördüğü yanlışları söyler ve anneannesi sınıfa geri götürerek soruyu düzeltip çözmesini ister. İkinci duruşmada ise Mary’i arayıp sormayan babası mahkemeye ifade vermeye çağrılır. Babasının gelmesi de vasilik üzerinde bir etkiye neden olmaz, vasilik hala Frank üzerindedir. En son mahkeme Mary için sosyal hizmet uzmanı ile görüşmesini ister. Yapılan görüşme sonucu Mary’nin koruyucu bir aileye verilmesi ve yeteneğine uygun okula gitmesine karar verilir. Bu karar Mary ve Frank’i çok mutsuz etmiştir ama Frank bunun Mary için doğru karar olduğunu düşünmüştür. En başta koruyucu aile Mary’nin kedisi Fred’i de kabul edeceklerini söylemiştir fakat bir süre sonra kediyi barınağa bırakmışlardır. Bu ilanı gören Bonnie Frank’e haber verir. Bunun üzerine Frank, önce kediyi barınaktan alır ve barınağa kimin neden bıraktığını öğrenir. Frank, Diane’nin ölümünden beri sakladığı Milenyum problemlerinden Navier-Stokes denkleminin tamamlanmış tezini Evelyn’e verir. Ortak bir noktada çözüme ulaşan Frank ve Evelyn arasındaki anlaşmazlık ortadan kalkar. Mary için hem üniversitede matematik dersi görebileceği hem de yaşıtlarıyla eğitim görebileceği bir program düzenlenir.

Tüm bu sorunlarla baş ederken Frank ve Mary’e ev sahibi Roberta çok destek olmuştur.

Karakter Analizi:

Mary Adler: Matematiğe meraklı, üstün zekalı. Akranlarıyla ilişkisinde sıkıntı yaşıyor. Çünkü onları çocuksu buluyor bu yüzden en yakın arkadaşı ev sahibi Roberta. Tek gözlü kedisi Fred ile aralarında özel bir bağ var. Her ne kadar çevresindeki yaşıtlarını çocuksu bulsa da bir zorbalık karşısında onlar savunacak kadar hassas ve duyarlı. Aynı zamanda çokta meraklı. Filmin bir sahnesinde Frank ile tanrı ve İsa üzerine sohbet edip aynı zamanda Euro üzerine ekonomik olarak yorumlar yapıyor. Dikkatli, planlı ve problem çözme kabiliyetine sahip bir çocuk. Hem üniversitede profesörün sorduğu problemdeki yanlışları görüyor hem de sınıf öğretmeni Bonnie’nin sorduğu yüksek sayılarla çarpma işleminin cevabını söyleyebiliyor.

Frank Adler: Mary’nin dayısı. Çevresine kendisini babası olarak tanıtıyor fakat zamanla gerçek ortaya çıkıyor. Diane’nin Mary’i ona emanet ettiği ve kendisi gibi değil de normal bir çocukluk geçirmesini vasiyet ettiğini söylüyor. Frank en baştan beri Mary’nin zeki olduğunu bilip bunu reddetme eğiliminde çünkü en baştan beri yaşıtlarıyla oynayıp normal eğitim görmesini savunuyor.

Evelyn Adler: Mary’nin anneannesi. Despot bir kadın. Kendisi de kızı gibi matematiğe yönelmiştir fakat evlendiğinden dolayı herhangi bir çalışma yapamamıştır. Kızı Diane gibi Mary’nin de matematikte bir yere gelmesi hatta çocukluktan itibaren bu üstün yeteneğini kullanması için Mary’nin özel bir okula gitmesinde ısrarcı olmuştur.

Roberta: Frank ve Mary’nin oturduğu evin sahibi. En baştan beri Mary’nin devlet okuluna gitmesine razı değil çünkü üstün zekâsının farkına varılıp Mary’nin ellerinden alınacağını düşünüyor. Bu yüzden Frank ile anlaşamıyorlar. Aynı zamanda Mary’nin en yakın arkadaşı. Mary Roberta’yı kafa dengi ve eğlenceli buluyor.

Bonnie: Mary’nin sınıf öğretmeni. Mary’nin üstün bir matematik yeteneği olduğunu keşfedip başlarda onun özel okula gitmesini savunuyor. Daha sonra Frank ile konuşup gerçekleri öğrendikçe Mary ve Frank’in yanında olup onlara destek olmaktadır.

Diane Adler: Mary’nin annesi. Mary 6 aylıkken intihar etmiş Mary’i Frank’e teslim etmiştir. Diane de matematiğe yetenekli üstün zekaya sahiptir. Navier-Stokes denklemini çözmek için uğraşmıştır.

Sosyal Hizmet ile Film Arasındaki İlişki:

Filmde görüldüğü üzere Mary sosyal hizmet uzmanı ile görüştürülmüştür. Burada sosyal hizmet uzmanının çocuğa yaklaşımı, onunla nasıl iletişim kuracağı göze çarpan detaylardır. En başta neden geldiğini bilip bilmediğini sorup, kendisine nasıl hitap etmesini isterse o şekilde hitap edebileceğini belirtmiştir. Onunla sohbet ederek, onun sevdiği şeylere ilgisini yönelterek sohbet etmesini sağlamıştır. Aslında çocuğa ne kadar doğru bir şekilde yaklaşsa da verdiği karar bana göre yanlıştır. Çünkü yıllardır beraber olduğu, yaptığı her şeyden mutlu olan bir çocukken bir anda yabancı bir eve, koruyucu bir aileye veriliyor. Burada çocuğun mutluluğu, aslında filmde görüldüğü üzere normal yaşam şartlarına sahip olduğu düzeni bozuluyor.

Filmde çocuğun eğitim koşullarına göre karar veriliyor. Çocuğun farklı olmasının sonucu olarak ötekileştirilme tercih ediliyor. Üstün zekalı olup ona uygun eğitim görmesi onu mutlu eder diye düşünülüyor. Frank’in bu konudaki düşünceleri aslında mantıklı bana göre. Örneğin ‘’Einstein bisiklete binebiliyorsa Mary de binebilir.’’ dediği replikte aslında ötekileştirmeden normal çocuklar gibi eğitim ve yaşam hakkına sahip bir çocuk olarak yetiştirilebilir Mary. Çocuk üstün bir zekaya sahip diye eğlenemeyeceği, sosyalleşemeyeceği bir hayata sahip olmamalıdır.

Filmin sonunda mantıklı bir sonuca ulaşılmış olsa da çocuk bu süreç içinde psikolojik olarak etkileniyor.

İnsan Hakları ile Film Arasındaki İlişki:

Eğitim Hakkı: Mary’nin üstün zekasından dolayı dayısı ve anneannesi arasında eğitimle ilgili sorunlar çıkmaya başlıyor. Oysa iki tarafta eğitim hakkı için savaşıyor. Sadece bir taraf çok daha iyi şartlarda ve özel eğitim görmesi konusunda ısrarcı davranmaktadır.

Adil Yargılanma Hakkı: Mary’nin kimde, hangi koşullarda yaşayacağı anlaşmazlık sorunu olduğu için dayısı ve büyükannesi arasında velayet davası başlamıştır.

Eşitlik Hakkı: Hâkim karşısında Frank ve büyükannesi maddi durumları ve yaşam şartları gözetmeksizin kanunlar önünde eşittir.

Konut Dokunulmazlığı, Korunması ve Saygı Gösterilmesi Hakkı: Frank’in yaşadığı yer hem çevresel etmenlerden (sinek, böcek vb.) hem de yaşama koşulları açısından bir çocuk için elverişli bir ortam değildir. Ama bu durum yine de konut dokunulmazlığını ihlal edecek bir durum değildir.

Sosyal Güvenlik/Sağlık Hakkı: Frank’in çalışma koşullarından dolayı Mary’nin sağlık sigortası yoktur. Bu durum mahkemede dile getirilmiştir.

Ailenin/Aile Yaşamının Dokunulmazlığı/Korunması/Saygı Gösterilmesi: Mahkemede Mary’nin dayısı tarafından kaçırılması iddia edilmesine rağmen Frank Mary’i de yanına alarak Mary’nin annesinin hayali olan sıradan, mutlu bir çocuk olması hayalini gerçekleştirmek için Florida’da iki kişilik küçük bir aile kurmuştur. Şartlar ne olursa olsun her aile dokunulmaz ve özeldir.

Bilgi ve Düşünceyi Araştırma, Elde Etme, Paylaşma/Yayma Özgürlüğü: Diane intihar etmeden önce Evelyn’nin ölümünden sonra çözdüğü problemin yayınlanmasını istemiştir. Frank bu karara uymuş fakat daha sonra Mary için problemin çözümünün bulunduğu dosyayı Evelyn’ne vererek tüm dünyayla paylaşmasını istemiştir.

Özel Yaşamın Dokunulmazlığı/Korunması/Saygı Gösterilmesi: Bu hak bana göre Frank ve Roberta arasındaki ilişkiyle alakalıdır. Frank her ne kadar evin anahtarını Roberta’ya vermiş olsa bile hala özel hayatına müdahale etmesinden çokta hoşlanmıyor.

Koruyucu Aile Hakkı: Mary’nin mahkemedeki anlaşmazlıklar sonucu koruyucu aileye verilmesi iki tarafın rızasıyla karar verilmiştir.

Filmin Adı ile İlişkisi:

Mary’nin üstün zekalı bir çocuk olması filmin konusunu belirlemiş filme ismini vermiştir. Büyükanneden anneye kadar ailenin tüm kadın fertleri matematiğe özel bir ilgi duyuyor olmaları ve bunun sonucu hepsinin üstün zekalı bireyler olmaları da filmin adını belirlemeye yardımcı olmuştur.

Kapak resmi https://www.traileraddict.com/gifted-2017/tv-spot-infinity adresinden alınmıştır.

Hazırlayan: Tuğba Memişoğlu

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.