10 Mart 2019’da resmi gazetede  “Bağımlılık Danışma, Arındırma ve Rehabilitasyon Merkezleri” yönetmeliği yayınlandı. Yönetmeliğin temek amacı madde bağımlıları ve yüksek risk grubu ve/veya yakınlarına danışmanlık ve bilgilendirme hizmetlerinin sunulduğu merkezler ile madde bağımlısı olan hastaların ayaktan veya yatarak farmakolojik, psikososyal tedavilerinin ve rehabilitasyonlarının yapıldığı merkezlerin açılmasına, işletilmesine, denetlenmesine, kapatılmasına ve merkezlerde çalışacak personele ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Yönetmelikte Önemli Noktalar

• Merkezlerde görev yapacak Sosyal çalışmacı/sosyal hizmet uzmanı; psikososyal destek ekibinin bir parçası olarak bireye ve aileye yönelik sosyal hizmet uygulamalarını yürütmekle, her bir hastanın sosyal inceleme raporunu hazırlamakla ve hastaları bilgilendirmekle sorumludur. (m17 c bendi)
• Merkezlerde Hasta/danışan görüşme odası; psikolog ve sosyal çalışmacı/sosyal hizmet uzmanının, hasta ve ailesi ile görüşmek ve test uygulamak üzere kullanacakları yeterli şekilde aydınlatılan ve havalandırılan en az 10 metrekare büyüklüğünde olur.
• Danışma merkezinde, mesul müdür/merkez sorumlusu: A tipi danışma merkezinde klinik psikolog veya psikolog, B tipi danışma merkezinde klinik psikolog/psikolog ya da sosyal çalışmacı/sosyal hizmet uzmanıdır. Bunlar aynı zamanda danışma merkezindeki mesleki görevlerini de yürütür.

Önemli Tanımlar

• Arındırma tedavisi: Bağımlılık yapan maddenin vücuttan uzaklaştırılması ve alışkın olan vücuttan bağımlılık yapan maddelerin uzaklaştırılması sırasında ortaya çıkan fiziksel ve psikolojik yoksunluk belirtilerinin giderilmesi için uygulanan müdahale ve tedavi usullerini ifade eder.
• Ayakta arındırma merkezi: Madde bağımlılarının ayakta teşhis ile farmakolojik ve psikososyal tedavi ve takip hizmetlerinin sunulduğu Bakanlıkça faaliyet izin belgesi verilmiş sağlık kurum ve kuruluşlarını ifade eder.
• Ayakta rehabilitasyon: Arındırma sonrası ayakta, farmakolojik ve/veya psikososyal tedavileri içeren ve bağımlılık yapan maddeden uzak kalmaya devam etmenin yanı sıra kişinin işlevselliğini yeniden kazanmasını ve sosyal açıdan düzelmesini hedefleyen tedavi sürecini ifade eder.
• Ayakta rehabilitasyon merkezi: Ayakta rehabilitasyon hizmetlerinin sunulduğu Bakanlıkça ruhsat ya da faaliyet izin belgesi verilmiş merkezini ifade eder.
• Bağımlılık: 2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun hükümlerine tabi tutulan maddeler ile bedensel, ruhsal ve sosyal problemlere sebebiyet veren diğer maddelerin devamlı ve tekrarlayıcı olarak kullanım arzusunun tedavi görmeksizin durdurulamaması halini ifade eder.
• Danışma merkezi: Bağımlı kişilere ve yakınlarına danışmanlık ve bilgilendirme hizmetleri sunarak kişinin ihtiyacına göre arındırma, tedavi ve rehabilitasyon merkezlerine yönlendirme çalışmaları yapan, toplum temelli çalışmalar ve psikososyal müdahalelerden sorumlu, kişiye psikolojik ve sosyal destek veren, kişinin tedavi motivasyonunu artıran çalışmaları yürüten Bakanlıkça ruhsat ya da faaliyet izin belgesi verilmiş merkezini ifade eder.
• Psikososyal tedavi: Kişinin bağımlı olduğu durumdan ya da maddeden uzak durmasını sağlamak, yeni beceriler kazanmasını ve toplumla bütünleşmesini sağlamak ve yaşamını yapılandırmasına ve ruhsal sorunlarının çözümüne yardımcı olmak amacıyla yapılan tedaviyi ifade eder.
• Rehabilitasyon: Yataklı ve ayakta hizmet veren merkezlerde yapılan arındırma sonrası ayakta ve/veya yatarak, farmakolojik ve/veya psikososyal tedavileri içeren, maddeden uzak kalmaya devam etmenin yanı sıra kişinin işlevselliğini yeniden kazanmasını ve sosyal açıdan düzelmesini hedefleyen süreci,
• Sosyal uyum merkezi: Bireyin eğitim, iş, barınma, sosyal ilişkiler ve çevre aracılığıyla sosyal işlevselliğinin, refah düzeyinin ve mevcut iyilik halinin artırılmasına yönelik hizmet sunan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından faaliyet izin belgesi verilmiş merkezini ifade eder.
• Yataklı arındırma merkezi: Bağımlıların yatarak teşhis, farmakolojik ve psikososyal tedavi hizmetlerinin sunulduğu Bakanlıkça faaliyet izin belgesi verilmiş sağlık kurum ve kuruluşlarını ifade eder.
• Yataklı rehabilitasyon: Arındırma sonrası yatarak, farmakolojik ve/veya psikososyal tedavileri içeren, maddeden uzak kalmaya devam etmenin yanı sıra kişinin işlevselliğini yeniden kazanmasını ve sosyal açıdan düzelmesini hedefleyen tedavi sürecini ifade eder.
• Yataklı rehabilitasyon merkezi: Yataklı rehabilitasyon hizmetlerinin sunulduğu Bakanlıkça ruhsat ya da faaliyet izin belgesi verilmiş merkezleri, ifade eder.

Yorum

Yönetmelikte sosyal çalışmacı/sosyal hizmet uzmanı tanımının birlikte yapılması mesleki unvan konusunda güzel bir gelişme sayılabilir, ancak bu durum hala net olmayan meslek unvanı konusunu daha belirgin bir hale getirebilir.

Yönetmelikte sosyal çalışmacı/sosyal hizmet uzmanına önemli görev ve sorumluluklar düştüğü gibi bu merkezlerinin müdürünün sosyal çalışmacı olması da öngörülmesi de mesleğimiz açısından oldukça olumlu.

Yönetmelik ile Kamu ve özel sağlık kurum ve kuruluşları, üniversiteler, valilikler, kaymakamlıklar ve vakıflar tarafından bağımlılık danışma, arındırma ve rehabilitasyon merkezlerinin açılabilecek olması da oldukça sevindirici, bu anlamda işlevsel merkezlerin toplum sağlığına katkı sağlayacağı düşünülebilir.

Yönetmelik

1. Bağımlılık Danışma, Arındırma Ve Rehabilitasyon yönetmelik
2. Bağımlılık Danışma, Arındırma Ve Rehabilitasyon yönetmelik ekleri