Görme Engelliler Rehabilitasyon Merkezleri Müfredatı

1

Görme Engelli bireylerden; akademik eğitim-öğretim kurumlarından mezun olanlar ile akademik eğitim-öğretim kurumlarından eğitim alma yaşını geçmiş kişilerin rehabilite edildiği Rehabilitasyon Merkezleri model alınarak örnek bir müfredat programı sunulmaya çalışılmıştır. Bu modelde özellikle 18-35 yaş esas alınarak sanayiye dönük kalifiye eleman yetiştirme esas alınmıştır. Bunun dışında ağırlıklı olarak tıbbi veya ziraate, tarıma dayalı rehabilitasyon programları da uygulayan Rehabilitasyon Merkezleri ve uygulayıcıları vardır. Ancak rehabilitasyon programlarının tümünde tıbbi,sosyal ve mesleki boyut biribirini destekleyen ve tamamlayan unsurlardır.

Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu bünyesinde hizmet veren İstanbul Emirgan Altınokta Körler Rehabilitasyon Merkezi ve Ankara Sarayköy Rehabilitasyon Merkezinde bazı değişikliklerle yaklaşık aşağıda sunulan program uygulanmaktadır. Programlar günün ihtiyaçlarına göre Merkezin Uzman personeli tarafından oluşturulan Koordinasyon ve Değerlendirme Kurulunda görüşülüp karara bağlanarak yetkililerce onaylandıktan sonra uygulamaya konulmak suretiyle çeşitlendirilebilir.

AMAÇ : Görme Engelliler Rehabilitasyon Merkezlerinde; Görme Engellilerin kendilerinden ve çevrelerinden doğan sosyal, ruhsal ve fiziksel sorunlarının çözümünde, iş ve meslek edinmelerinde, sosyal yaşamın gereklerine uyum sağlamalarında, bağımsız ve anlamlı bir yaşam sürdürebilmelerinde, toplumun diğer fertleri gibi sosyal fonksiyonlarını yerine getirebilmelerinde gerekli olan bilgi ve teknikleri kapasiteleri oranında kazandırılması amaçlanmaktadır.

MERKEZLERDEKİ UYGULAYICILARIN ÖZEN GÖSTERMESİ GEREKEN KONULAR :

Uygulayıcılar; özel ihtiyaç grubunu oluşturan görme engellilerin özelliklerini, sorunlarını ve rehabilitasyonları konusunda yeterli bilgi ve deneyime sahip ve bu alanda çalışabilecek yetenekte,yeterlilikte olmalı, çalıştığı görme engelli kişilerin daha önce kendi kazanımları olan ve başarı ile kullandıkları teknikleri değerlendirmeli ve bulundukları düzeyden çalışmalarına başlamalıdır.

Uygulayıcı;

1-Mesleki ilişkisini çalışmaların sonuna kadar sürdürmeli,yaratıcı,sabırlı ve inisiyatif sahibi olmalıdır.

2-Çalışma süreci içinde empati kurarak görme engellinin yerine geçmesini bilmelidir. (Aksi halde öğrettiklerini bir anda silebilir.)

3-Duygu ve düşüncelerini,tutum ve davranışlarını kontrol etmelidir.

4-Görme engellinin çalışma sırasındaki başarılarını geçiştirmemeli, onurlandırmasını bilmeli gerektiğinde olumlu ve olumsuz eleştiri yapmalıdır.

5-Çalışmalarda kesinlikle zorlama olmamalıdır veya zorlayıcı tutum takınılmamalıdır.

6-Görme engellilerin uygulama alanındaki başarılarının genellikle iyi niyet ve yeteneklerine bağlı olması nedeniyle başarılı sonuçlar uygulayıcıda gönül rahatlığı yaratarak çalışmaların sonuçlandığı inancına vardırmamalıdır.

7- Görme engellinin kişiliğine ve kültürel değerlerine saygılı olmalıdır.

8-Özellikle her üç ayda bir veya olanak buldukça alanı ile ilgili maskeli olarak uygulama yapmalıdır.

9-Görme engelliler ve Rehabilitasyonları ile ilgili yeni yayınları ve gelişmeleri yakından izlemelidir.

UYGULAYICININ ÇALIŞMA YÖNTEMİNİ BELİRLERKEN DİKKAT EDECEĞİ KONULAR :

Görme engellinin;

1-Bireysel farklılıkları,(yaşı,sosyo-ekonomik ve kültürel düzeyi ile sosyal çevresi)

2-Görme gücünü kaybettiği yaşı ve halen içinde bulunduğu etkilenme devresi, (şok,reaksiyon,adaptasyon devresi), (Görme engellinin Rehabilitasyon Programlarından yeterli düzeyde yararlanabilmesi için şok ve reaksiyon devrelerini atlatmış olması ve adaptasyon devresinde olması uygundur.)

3-Kendisinden ve çevresinden kaynaklanan sorunları,

4-Duyu organlarının işlerliği ve bu konudaki bilinç düzeyi,

5-Görme engelinin vücudunda alışkanlık haline getirdiği şekil bozuklukları ve tikleri,

6-Kapasite,yetenek ve becerileri,

7-İlgi,istek ve kendisi hakkındaki düşünceleri,

8-Uygulama alanı ve uygulayıcı hakkındaki düşünceleri.

UYGULAYICININ GENEL DEĞERLENDİRMEDE GÖZÖNÜNDE BULUNDURACAĞI KONULAR :

Görme engellinin;

1-İlgisi,

2-Kavramlar hakkında bilgisi ve algılaması,

3-Güven duygusu,

4-Muhakame gücü ve yaratıcılığı,

5-Bilgileri alış ve aktarış yeteneği,(Aldıklarını sentez yapıp kullanabilmesi.)

6-Çalışmalar sırasında zaman içindeki hızı,

7-Aşama ve gelişmesi,

8-Öğretilenlerin pratik hayata uygunluğu ve geçerliliği,

9-Uygulayıcı ve kendisi hakkındaki düşüncelerini, genel değerlendirmede dikkate alır.

MÜFREDAT KONULARI

Rehabilitasyon programları merkezin amaçları doğrultusunda Bağımsız Hareket,Kişisel İdare,Braille (Okuma-Yazma),Abacus (Matematik),Mesleki Eğitim ve Etüt çalışmalarını kapsayan programlardır.

a) BAĞIMSIZ HAREKET-(ORYANTASYON ): Görme engellinin mevcut potansiyeli dahilinde en az yardımla bağımsız hareket edebilmesini, sosyal ve fiziki çevreye uyumunu sağlayan teknikleri,

b) KİŞİSEL İDARE : Günlük yaşama faaliyetlerine (görgü kuralları,kişisel temizlik ve bakım,ev ve el işleri,ev idaresi ve ekonomisi,sağlık v.b) ilişkin etkinlikleri,

c)ABACUS (MATEMATİK) : Görme engellinin kapasitesi oranında temel matematik kavram ve işlemlerinin öğretilmesi,Abacus üzerinde dört işlemin yapılabilmesine ve geometrik şekillerin algılanmasına yardımcı olan etkinlikleri,

d)BRAİLLE (OKUMA-YAZMA) :Altı noktanın değişik şekillerde kullanımından oluşan kabartma yazıyla okuma,yazmayı öğrenmelerini sağlayıcı etkinlikleri,

e)MESLEKİ EĞİTİM : Uygun iş kollarında el yeteneklerini geliştirici,düşünce ve el,parmak koordinasyonunu sağlayıcı etkinlikleri, (örme,montaj,kutulama ,ambalaj v.b)

ETÜD :Bireysel gelişimlerinde katkı sağlayan,güncel,genel kültür ve konuşma yeteneğini geliştirici dil anlatım etkinliklerini kapsar.

MÜFREDAT UYGULAMA TAKVİMİ

Görme Engelliler Rehabilitasyon Merkezlerinde genel olarak rehabilitasyon programları 23 haftalık dönemler halinde yılda 2 kez uygulanır. 23 haftalık dönemin ilk 15 haftası %75-80 oranında Temel Eğitim (Bağımsız Hareket,Kişisel İdare,Braille,Abacus), %20-25 oranında mesleki eğitim konularında; dönemin 8 haftası %75-80 oranında Mesleki Eğitim ,%20-25 oranında Temel Eğitim konularına ağırlık verilir.

BAĞIMSIZ HAREKET-(ORYANTASYON) :

Görme engellinin eğitimi, rehabilitasyonu ve toplumsal yaşama uyumu Bağımsız Hareketle başlar. Bağımsız Hareket programı, görme engeli nedeniyle hareket etme özgürlüğünün sınırlanması sonucu engellinin bulunduğu noktadan,yerden ulaşmak istediği noktaya,yere bağımsızca veya mümkün olan en az yardımla varmasını sağlayacak tekniklerin öğretilmesini ve kullanma alışkanlığının kazandırılmasını amaçlamaktadır.

PROGRAM KONULARI

Bina İçi Bağımsız Hareket Teknikleri

1-Rehberle İlişki Kurma ve Rehberli hareket teknikleri:

-Rehberle Dokunma ile ilişki kurma,

Ses ve/veya sinyalle ilişki kurma,

Taraf değiştirme,

Dar yerlerden geçiş,

Tehlikeden kaçış,

– Rehberle yürürken yanlış tutuşların normal tekniğe dönüştürülmesi.

2-Korunma Teknikleri:

-Yüksek kol korunma tekniği,

-Alçak kol korunma tekniği.

3-Merdiven ve Kapıları Kullanım Teknikleri:

-Merdiven çıkışı (rehberle)

inişi ( )

çıkışı (rehbersiz)

inişi ( )

-Kapılardan giriş-çıkış, kapı açma-kapı kapatma (rehberli)

(rehbersiz)

4-Oturma Teknikleri:

-Sandalye ve koltuğa oturmak,

-Duvara dayalı sandalyeye oturmak,

-Sıralı yerlerde oturmak, (sinema,tiyatro v.b.salonlarda)

-Yemek Masası veya ofis masalarında sandalyeye oturmak.

5-Yönler ve Yön Alma Teknikleri :

-Ana ve ara yönlerin öğretilmesi,

-Dönüş ve yön almalar (90-180-360 ve 45 derece dönüşler)

6-Yeri Bilinen veya Bilinmeyen,Kaybolan Eşyanın Bulunması Teknikleri:

-Masa v.b üzerindeki eşyanın bulunması (Daire çizerek arama tekniği, Paralel arama tekniği) -Yere düşen eşyayı daire çizerek arama tekniği.

7-İşitme-ses eğitimi:

-Sesin kaynağını,yönünü,mesafesini belirleme.

8-Elle Kenar Takibi Tekniği:

9-Bilinmeyen Oda İçinin Tanınması Teknikleri:

-Duvara dik olma,duvara dik yürüme,

-Duvara paralel olma,duvara paralel yürüme.

10-Zihinsel Harita Alıştırmaları:

UZUN BASTON KULLANMA TEKNİKLERİ

1-Çapraz Baston :

-Bastonun tanıtılması ve tutuş,

-Çapraz Bastonla doğru bir hatta düzgün yürüme,

-Çapraz baston kenar takibi,

-Bastonlu kapı açma-kapı kapatma,

-Bastonla merdiven çıkış-iniş,

-Çapraz bastonla engel geçme ve yön tayini,

-Özel işaretler ve yönler yardımıyla zihinsel harita alıştırmaları.

2-Sarkaç Baston :

-Sarkaç Baston tutuş tekniği,

-Ark açma,

-Düzgün ark,doğru ritm ve yürüyüş,

-Sarkaç baston kenar takibi,

-Zihinsel harita alıştırmaları.

3-Bilinmeyen Bina Tanımı :

-Bilinmeyen bir binada öğretilen teknikler kullanılarak, özel işaret ve yönler yardımı ile hareket serbestliği kazandırma çalışmaları,

BİNA DIŞI (SOKAK) BAĞIMSIZ HAREKET TEKNİKLERİ

1-Çapraz Baston ve Sarkaç Baston teknikleri uygulamaları:

-Düz pürüzsüz zeminlerde yürüyüş,

-Düzgün olmayan pürüzlü zeminlerde yürüyüş,

-Bastonla kaldırımı alttan takip,

-Bastonla kaldırımı üstten takip,

-Bastonla kaldırımın ortasından yürüyüş,

-Dönemeçlerde bastonla kaldırım takibi,

-Zihinsel harita alıştırmaları.

2-Trafik Eğitimi :

-Trafik maket çalışması,

-Trafiğe paralel yürüme,

-Trafikten yön alma,

-Karşıdan karşıya geçiş,(rehberli)

,(bastonla)

-Kavşaklardan geçiş,(ışıklı-ışıksız kavşaklar)

-Kavşak geçişlerinde sapmaların düzeltilmesi,

-Taşıtlara biniş-iniş şekli,(taksi,dolmuş,otobüs,tren,vapur v.b.)

-Otobüs durağı,tren istasyonu,vapur iskelesi ve bilet gişelerinde hareket şekilleri,

-Zihinsel harita alıştırmaları.

3-İş Yerleri ve Alış Veriş Merkezlerinde Hareket Şekilleri:

-Kısa Baston tutuluşu,

-Kalabalıkyerlerde yürüyüş,

-Alış-veriş yapacağı dükkanları bulma,

-Büyük ve küçük mağazalarda alış-veriş,

-Yürüyen merdivenlerde çıkış ve iniş şekli,

-Kamuya açık yerlerde hareket şekli,

-Asansöre biniş-iniş,

-Randevu ve buluşma.

ÇEVRESEL UYUM TEKNİKLERİ

Çalışma bölgesi olarak önceden belirlenen bir yerleşim bölgesinde bağımsız hareket edebilmek için edinilen kazanımlardan da yararlanılarak yapılan uygulamalardır.

1-İpuçlarından faydalanma,

2-Yalnız bırakma uygulaması,

3-Genel kontrol,

4-Değerlendirme.

KULLANILACAK ARAÇ VE GEREÇLER

1-Bulunulan merkezin kabartma planı ve maketi,

2-Değişik boylara uygun uzunlukta uzun baston,

3-P lastik,ahşap veya metal yedek baston ucları,

4-Kısmi veya az görüşü olan engelliler için kullanabilecekleri maskeler,

5-Kabartma veya maket haline getirilmiş örnek kavşaklar,

6-Kabartma geometrik şekiller ve prizmalar,

7-Bölgesel çalışmada yalnız bırakma uygulamalarının yapılacağı yerin kabartma planı-maketi,

8-Vücutta meydana gelen veya önceden kazanılmışşekil bozukluklarını düzeltici çalışmaların yürütülmesinde kullanılacak kültür fizik parkuru,

9-Engeller,değişik zeminler,kavşak ve yolları belirleyen ve bu konudaki çalışmalara yardımcı olan mini çalışma parkuru.

KİŞİSEL İDARE

Görme engellilere kişisel temizlik ve bakımları ile sosyal yaşamın gereği olan kurallara uyum,davranış şekilleri ve sosyal rolleri benimsetici temel alışkanlıklar kazandırılarak sosoyal yaşantılarını düzenli bir biçimde sürdürmelerine yardımcı olacak tekniklerin öğretilmesini amaçlamaktadır.

PROGRAM KONULARI :

1-Kişisel Bakım

-Saç bakımı ve taranması,

-Tırnak bakımı ve temizliği,

-Ağız sağlığı,temizliği,diş fırçalama,

-Kulak temizliği,

-Sakal traşı olma,

-Elbise bakımı-giyim kuşam,

-Kravat bağlama,

-Ayakkabı boyama,

2-Günlük İhtiyaçlar :

-Kağıt ve madeni para tanıma,sayma,

-Sanal alışveriş alıştırmaları,

-Telefon kullanma,(jetonlu,jetonsuz,kumbaralı)

-Zaman,saat tanıma.

3-Kişisel ve Ev Eşyalarının Belirlenmesi :

-Yere göre belirleme,

-Boyut,şekil,ağırlık veya desene göre belirleme,

-Sese göre belirleme,

-Kokuya göre belirleme,

-Marka ve etikete göre belirleme.

4-Çamaşır Temizliği ve Bakımı :

-Çamaşır yıkama,(elde yıkama-makinada yıkama)

-Çamaşır kurutma,

-Çamaşır nemlendirme,

-Ütü tanımı,ütüleme,

-Dikiş ve giysi onarımı,

-Kumaş çeşitleri ve tanımı,

-İlikleme ve bağlama çeşitleri,

-Örgü işleri.

5-Temizlik :

-Bulaşık yıkama,kurulama ve yerleştirme,

-Silme ve parlatma,

-Cam,ayna ve diğer parlak yüzeyleri parlatma,

-Tuvalet,lavabo temizleme,

-Sandalye ve koltuk silme,

-Büyük ev eşyalarını temizleme,

-Halı silme,

-Yatak yapma,

-Elektrikli ev aletlerini kullanma, bakım ve temizliği,

6-Yemek Pişirme ve Yeme teknikleri :

-Besinler ve beslenme,

-Sandalye ve masaya yaklaşma,

-Masa üzerinde yemek takımının yeri,

-Tabaktaki yemeğin tanınması,

-Çatal-bıçakla tabakta et,börek v.b kesmek,

-Ekmeğe yağ-reçel sürmek,

-Tuz-biber serpmek,tuzluk-biberlik kullanmak,

-Bardak veya fincanla içeceklere şeker koymak,

-Sıvı boşaltma teknikleri,

-Ölçme teknikleri,

-Sebze ve meyva soyma ve ayıklama teknikleri,

-Yemek malzemesini hazırlama,

-Mutfak ocağını kullanma,

-Zaman ayarlama,

-Ocakta pişirme,

-Kaynatma ve haşlama,

-Fırında pişirme,

-Kızartma,

-Izgara,

-Sofra düzeni ve yemek servisi.

7- Ev İçin Kayıt Tutma :

-Ev ekonomisi ve bütçe,

-Etiketleme,

-Adres ve telefon numaralarını kayıt etme.

8-Sosyal Uyum :

-Selamlaşma ve el sıkışma,

-Karşılıklı konuşma ve konuşanı dinleme,

-Sofra kuralları,

-Genel davranış kuralları,

-Duruş ve konuşma tarzları,

-Diğer kişilerle anlaşma yeteneğini geliştirme,

-Satranç,dama,domino,iskambil oynama.

9-Sağlık :

-Genel sağlık bilgisi,

-Hastalıklar ve önlemler (koruyucu,önleyici,tedavi edici),

-İlk Yardım,

-Çocuk sağlığı ve hastalıkları,

-Çocuk bakımı ve beslenmesi,

10-Çevreyi tanıma(Maket-kabartma):

-İnsan vücudu,iç organlar,

-Hayvanlar alemi,

-Bitkiler alemi,

-Taşıt araçları,

-Soyut bazı kavramlar(uzay, ada,bulut v.b),

-Sosyal yaşam ile ilgili bazı çevresel kavramları geliştirici maket çalışmaları (Çeşme,cami,okul hastane,hükümet konağı,belediye v.b).

KULLANILACAK ARAÇ VE GEREÇLER

1-Kişisel Bakım :

-Tarak ve saç fırçası,

-Tırnak makası,

-Diş fırçası ve macunu,

-Traş takımı(fırça, sabun, traş kremi,jilet,havlu)

-Elbise fırçası,

-Kravat,

-Ayakkabı boyası,fırça,sünger,cila,kadife bez.

2-Günlük ihtiyaçlar :

-Madeni ve kağıt paralar (her değerden)

-Çakmak,kibrit,

-Değişik tip telefonlar,

-Saat çeşitleri,maket saat,kabartma kronometre.

3-Kişisel ve ev eşyalarının tespiti :

-Etejer,dolap,çeşitli kutular,

-Çeşitli boy,şekil,ağırlık ve desende eşyalar,

-Değişik marka ve etiketler.

4-Çamaşır temizlik ve bakım :

-Çamaşır leğeni ve sepeti,

-Çamaşır ipi ve mandalı,

-Deterjan,sabun ve çamaşır suyu,

-Çamaşır makinası,

-Ütü ve ütü masası,

-Dikiş malzemesi(Makas,dikiş iğnesi,iplik,iğneye iplik takma aleti,düğmeler,kumaş parçaları v.b.) -Kordon,kurdela,ayakkabı bağı,

-Örgü malzemesi(örgü şişleri,çeşitli örgü ipleri)

5-Temizlik

-Bulaşık leğeni,

-Bulaşık teli,fırçası,bezi,süngeri,

-Bulaşık deterjanı,

-Kurulama bezleri,

-Önlük,

-Lastik eldiven,

-Tabaklık,

-Lavabo pompası,tuvalet ve banyo fırçaları,

-Temizlik bezleri

-Toz bezleri,

-Faraş,el süpürgesi,elektrik süpürgesi,

-Kovalar,çöp kutusu,

-Deterjanlar(sabun,temizleme tozu,sıvı,jel),

-Ev eşyalarından örnekler(masa,sandalye,koltuk,halı dolap,ayna v.b)

-Somya,yatak,yorgan,nevresim takımı,

-Elektrikli fırın, mutfak robotu,meyva sıkacağı,radyo,tv,

elektrikli traş makinası,saç kurutma makinası v.b.

6-Yemek pişirme ve yeme:

-Çeşitli gıda madde ve malzemeleri,

-Değişik boyda tencereler,tavalar ve tepsiler,

-Servis takımı,(kepçe,kaşık,çatal,maşa,kürek v.b.),

-Çeşitli tabaklar,

-Herçeşit çatal,kaşık,bıçak,

-Ekmeklik,ekmek sepeti,ekmek kesme tahtası,

-Şekerlik,tuzluk,

-Su takımı,

-Çay ve kahve takımı,

-Çaydanlık,demlik,cezve,

-Bıçak bileyici

-Tribişon

-Tencere altları,tutaç,el bezi,

-Süzgeç,kevgir,

-Peçete,masa örtüsü,

-Ocak,elektrikli ızgara,

-Buzdolabı,

-Masa saati,

7-Ev için kayıt tutma:

-Kalem,kağıt,cetvel,

-Yazı tableti,kalemi,

-Dosya,etiket.

8-Sosyal uyum :

-Oyun masası ve sandalyeleri,

-Satranç takımı (görme engellilere uygun)

-Dama

-İskambil

-Domino

9-Sağlık :

-İlk yardım malzemeleri,

-Çocuk bakımı ve beslenmesi ile ilgili malzeme araç-gereç.

10-Çevreyi tanıma (maket-kabartma)

-Atatürk büstü,

-İnsan vucudu,iskeleti,iç organlar,

-Göz

-Evcil hayvan türleri,

-Vahşi hayvan türleri,

-Bitki türleri,

-Taşıt örnekleri,

-Kabartma Türkiye haritası,

-Kabartma yerküre.

Not: Program kapsamında ihtiyaç halinde olanaklar ölçüsünde materyal çeşitlendirilebilir.

MATEMATİK VE ABACUS

Matematik ve Abacus; Görme engellilerin günlük yaşamlarında ihtiyaçları halinde sürekli veya zaman zaman kullanacakları aritmetik ve geometri konularında temel kavramların kazandırılması ve bilgilerin aktarılması,zihin alıştırmaları yolu ile sayı sistemleri ve işlemlerinin öğretilmesi ve bu işlemlerin abacus üzerinde uygulanması konularını kapsamaktadır.

MATEMATİK PROGRAMI KONULARI

1-Aritmetik

-Sayı sayma,

-Toplama,

-Çıkarma,

-Çarpma,

-Çarpım tablosu,

-Bölme,

-Zihin hesabı alıştırmaları,

-Uzunluk,ağırlık,katı sıvı,gaz ölçü birimleri,

2-Geometri

-Geometrinin temel kavramları,

-Şekil,biçim,uzay ilişkileri,

-Alan ve hacimlerin kavratılması.

KULLANILACAK ARAÇ-GEREÇLER

-Kurubakla,ceviz,nohut,çakıl,

-Sayı simgeleri,Tailor kasası,kabartma hesap makinaları,rulet v.b,

-Kabartma çizebilen cetvel,gönye,pergel v.b,

-Plastik kağıt,karton,bakır tel,tahta v.b,

-Kabartma çarpım tablosu,

-Kabartma mezura,

-Kabartma çelikmetre,

-Katlanabilir kabarma ahşap metre,

-Sayı boncukları,

-Geometrik şekiller,prizmalar,

-Yoğurma maddeleri,kil,plastik çamur v.b.

ABACUS KONULARI

1-Abacus üzerinde rakam sisteminin tanıtılması,

-13 hat üzerinde bir basamaklı sayıların okunması,

-Abacus üzerinde 0 (sıfır) rakamının tanıtılması,

2-Toplama işlemi,

-Toplamı 9 (dokuz) veya daha küçük olan bir basamaklı sayıların onüç hat üzerinde yazılıp okunması,

-Karmaşık toplama (beş geçişli),

-İki basamaklı beş geçişli sayıların toplanması,

-Karmaşık toplama (on geçişli),

-İki veya daha fazla basamaklı beş geçişli sayıların toplanması,

-Daha karışık toplamalar,

-Çok karmaşık toplamalar,

-İki veya daha fazla sayıların toplanması,

-Karışık işlemler.

3-Çıkarma işlemi:

-Doğrudan(direkt) çıkarma(5 ve 10 geçişsiz),

-Abacus üzerinde;

a-Bir sayıdan 0 (sıfır) çıkarma,

b- “ 1

c- “ 2

d- “ 3

e- “ 4

f – “ 5

-Daha karmaşık direkt çıkarma,

-Karışık çıkarma (beş geçişli),

-Karışık çıkarma (on geçişli),

-Basit çıkarma (on geçişli),

a- İki rakamlı sayıdan 9 çıkarma,

b- “ 8

c- “ 7

d- “ 6

e- “ 5

f- “ 4

g- “ 3

h- “ 2

-Karışık çıkarma (on geçişli),

-Karışık çıkarma işlemleri,

-Daha karmaşık çıkarma işlemleri,

-Karmaşık sayılarla çıkarma,

-İkiden fazla sayılarla çıkarma,

4-Cebirsel toplama ve çıkarma.

5-Çarpma işlemi :

-Çarpanın abacus üzerinde yazılışı,

-Çarpılanın abacus üzerinde yazılışı,

-Çarpım cetvelinin öğretilmesi,

-Çarpan bir basamaklı ise çarpma,

iki

üç

-Üç basamaklı daha karmaşık sayıların çarpımı.

6-Bölme işlemi :

-Bölünen,bölen,bölüm ve kalan kavramlarının öğretilmesi,

-Bölünen ve bölen sayılarının abacus üzerine yazılması,

-Bölen bir basamaklı ise,

-Kalanlı bölme,

-Bölen iki basamaklı ise,

-Bölen üç basamaklı ise,

-Karmaşık bölme işlemleri,

-Kalanlı bölme işlemleri,

-Abacus üzerinde dört işlem,

-Abacusta yapılan işlem ve sonuçlarının kabartma olarak kağıda aktarılması.

KULLANILACAK ARAÇ-GEREÇ

1-Sayı saymada kullanılacak sayı çubukları,

2-Bilya, çakıl taşı v.b.

3-Abacus.

BRAILLE (OKUMA-YAZMA)

Görme engellilerin duyduklarını,bildiklerini,hissettiklerini,düşündüklerini dilbilgisi kurallarına uygun biçimde sözlü ve yazılı ifade etmelerini amaçlamaktadır.

PROGRAM KONULARI

1-Konuşma,okuma,yazma ve kabartma yazının önemi.

2-Parmak ucu duyarlılığının tespit edilmesi,duyarlılığı arttırıcı öneriler ve çalışmalar.

3-Okuma-yazma tablosunun şekli ve tutuluşunu kavratma.(çivili tablo,bilyalı tablo v.b.)

4-Okuma-yazma tablosu üzerinde altı noktanın yeri,alfabedeki harflerin adı,yeri,şekli ve numaraları,sesli ve sessiz harflerin kavratılması.

5-Normal büyüklükteki çinko üzerine basılmış kabartma alfabeyi tanıtma ve kavratma.

6-İki,üç,dört harfli hece fişlerinin verilmesi.(hecelemeyi bilmeyenlere)

7-Bir,iki ve çok heceli kelimeleri okutma.(hecelemeyi bilmeyenlere)

8-Hecelere ayrılmış kelime fişlerinin verilmesi ve çalışmaları.

9-Basitten zora doğru kelime fişlerinin verilmesi.

10-Uzun kelimeleri hecelere ayırabilmeyi kavratma.

11-Cümle fişlerinin verilmesi ve çalışmaları.

12-Konulu okuma fişleri üzerinde çalışma.

13-Kabartma yazı tableti hakkında bilgi,tabletin tutuluşu.

14-Kabartma yazı kalemi hakkında bilgi,kalemin tutuluşu.

15-Yazı tableti üzerinde alıştırmalar.

16-Türkçe dil bilgisi kuralları.

17-Noktalama ve Matematik işaretlerinin sırasıyla verilmesi.

18-Metin yazma çalışmaları.

19-Düz yazıyı iyi bir şekilde okuyup yazanlara,bir harfli,iki harfli,birleşik kısaltmalar,fiil kökleri ve fiillere eklenecek çekim eki ve şahıs takıları adlı altı çeşit kısaltmaların öğretilmesi,bununla ilgili alıştırmalar ve metin fişleri.

20-Mektup,telgraf,dilekçe yazılışı.

21-Kabartma yazı makinasının tanıtılması.

22-Kabartma yazı makinası üzerindeki tuş ve düğmelerin görevleri.

23-Kabartma yazı makinasına kağıdın takılışı.

24-Harflerin numaraları ve tuşların hangi numaraları yazdığı.

25-Harf ve kelime yazma alıştırmaları.

26-Metin yazma ve okuma.

KULLANILACAK ARAÇ VE GEREÇLER

1-Plastik kağıt.

2-Karton.

3-Okuma-yazma tablosu ve çivileri.

4-Altı nokta takozu ve bilyalar.

5-Çinkoya basılmış alfabe.

6-Yazı tabletleri ve yazı kalemleri.

7-Kabartma kitaplar.

8-Kısaltma kılavuzları.

9-Kabartma yazı makinası.

10-Termoform makinası.

MESLEKİ EĞİTİM

Rehabilitasyon Merkezlerinde görme engellilerin ihtiyaç ve özellikleri ile ilgileri göz önüne alınarak el ve parmak koordinasyonunu geliştirici etkinliklerin yer aldığı mesleki çalışmaları kapsamaktadır. Bu çalışmalar istihdamı veya üretimi hedef almaktadır.

Mesleki eğitim üç değişik alanda yoğunlaştırılabilir.

1-Hizmet alanı:

-Santralcılık

-Sekreterlik

-Gazetecilik

-Masörlük

-Müzisyenlik

-Piyano akortçuluğu v.b.

2-El sanatları alanı:

-Süpürge imalatı

-Fırça-paspas imalatı

-Halı dokuma

-Sepet, hasır örme

-File,hamak,ağ v.b. Örme işleri

-Sandalye,masa iskeleti üzerine örme işleri

3-Endüstri alanı

-Basit montaj

-Ambalaj-paketleme

-Zımba,delgi ve benzeri makinaları kullanma

-Ayıklama,standart ayırma

-Dokumacılık

-Anahtar imalatcılığı

PROGRAM KONULARI

1-Santralcılık

-Telefon santralının tanıtımı

-Telefon santralının kullanılması

-Hatlar (dış hat-iç hat)

-Araya girme

-Beklemeye alma

-Silme

-Dahile bağlama

-Harice alma

-Telefon makinasının bölümleri

-Numaratör

-Kadran

-Ahize

-Transfer düğmesi

-Kordon-kordonsuz

-Santral memurunun görevleri

-Santral memurunun taşıması gereken özellikler

-Telefonda konuşma kuralları

-Telefon sinyalleri (çevir,meşgul sesi,arama,kapat yeniden çevir,otomatik arama sinyali)

-PTT Telefon servislerinin görevleri

.Bilinmeyen numaralar

.Telefon arıza servisi

.Şehirlerarası arama servisi

.Fono-tel

.Şehirler arası danışma servisi

.Beklemesiz servis

.PTT aracılığı ile gerçekleştirilen milletler arası görüşme,şehirler arası görüşme şekilleri

..Normal

..Acele

..Beklemesiz

..Otomatik arama

..Tenzilatlı görüşmeler

-PTT aracılığı ile gerçekleştirilen şehirler arası kayıt verme şekilleri

.İhbarlı

.İhbarsız

.İhbarsız ödemeli

.İhbarlı ödeme

.Davetli

.Gayri vaki

.İptal

-Şehir içi ücretlendirme

-Jetonla telefon arama

.Şehir içi jetonla telefon arama

.Şehirler arası jetonla telefon arama

.Milletler arası jetonla telefon arama

NOT: Teknolojik gelişmelere uygun olarak uygulamadaki yenilikler göz önüne alınarak program güncelleştirilir.

2-Paketleme-Ambalaj(Gıda maddeleri,ev araç-gereçleri,giyim eşyaları v.b hertürlü malzeme)

-Kutulama,kutu hazırlama ve prespektüs koyma

-Paketleme ve etiketleme

-Poşete koyma ve ambalajlama

-Dizme,markalama

3-Basit montaj

-Parmak maniplasyonunu geliştirici basit montaj etkinlikleri (elektrik sigortası,duy,fiş,priz,sıhhi tesisat,kilit,tükenmez kalem,dolma kalem,oyuncak montajı v.b çeşitlendirilir.)

4-Masörlük

-Masajın tanımı

-Masajın genel prensipleri ve insan anatomisi genel hatlarıyla, masajın etkileri

-Masajın dozajı

-Masaj hareketleri

-Masaj hareketleri uygulamaları

-Oturma pozisyonunda sağ ön kol masajı

-Oturma pozisyonunda sol ön kol masajı

-Yatar pozisyonda sağ ön kol masajı

-Yatar pozisyonda sol ön kol masajı

-Sağ el masajı

-Sol el masajı

-Sağ ön kol ve elin birlikte masajı

-Sol ön kol ve elin birlikte masajı

-Sağ omuz-kol masajı

-Sol omuz-kol masajı

-Tüm kol (omuz-kol-ön kol-el) masajı

-Alt sırt masajı

-Üst sırt masajı

-Alt ve üst sırtın birlikte masajı

-Boyun masajı

-Tüm sırt masajı (bel-üst sırt-boyun birlikte)

-Uyluk masajı

-Bacak masajı

-Ayak masajı

-Tüm bacak masajı

-Genel tekrar

-Yüz masajı

5-Normal yazı makinası (daktilo) ile yazı yazma

-Yer tespiti,daktilo hakkında genel bilgi

-Kağıdın daktiloya takılması,kontrolü,çıkarılması

-Marj ayarının tespiti,ara çubuğu ve şaryo kolu ile el alıştırması

-Şaryonun satırbaşı yapılması(şaryo atma tekniği)

-Daktilo ile yazarken sürekli kullanılan parçaların tanıtılması

-Türk klavyesinin tanıtılması,tarifi,temel,sıra ve ana tuşların yerlerinin tanıtılması

-Tuşlara vuruş tekniği alıştırması

-Daktilo şeridi ile yazma tekniği

-Temel sıra çalışması

-Kelime türetme

-Kelime türetmede sürat çalışması

-Temel tuşlarla kelime ve kısa cümle alıştırması

-Temel sıra üzerinde kelime çalışması,üç dört ve beş harfli kelime alıştırması

-Bir,iki ve üç numaralı parmaklarla çalışma

-Alt sırada sağ işaret parmakları ile çalışma

-Her üç sıra ile cümle çalışması

-29 harfin sıra ile yazdırılması ve cümle çalışması

-Noktalama işaretleri ile çalışma

-Rakam ve büyük harf çalışması

-Satır sonlarında kelime ve hece bölmeleri

-Müddetli sürat çalışmaları

-Dikte çalışmaları

-Dilekçe,telgraf,mektup v.b yazmak.

KULLANILACAK ARAÇ GEREÇLER

1-Santral (otomatik,yarı otomatik,digital)

2-Çeşitli telefon makinaları (tuşlu,çevirmeli)

3-Jeton örnekleri

4-Kayıt için gerekli araç-gereç

5-Paketleme ve ambalajlama ile ilgili her çeşit malzeme

6-Basit montaj için her çeşit malzeme araç-gereç

7-Düzenlenmiş masaj odaları (medikal masa,yastık,vazelin,pudra,pamuk,alkol,havlu,çarşaf)

8-Normal yazı makinaları,bilgisayar ve klavye

9-Dosya kağıdı,daktilo şeridi v.b.

10-Kabartma yazıya uygun karton

ETÜD

Aktüel,genel kültür ve güncel konular ile konuşma yeteneklerini geliştirici dil anlatım etkinliklerini kapsar.

Program Konuları :

1-Türkiye Cumhuriyeti Tarihi

-Atatürk ve Kurtuluş Savaşı

2-Yurttaşlık Bilgisi

-Bireysel hak ve sorumluluklar

-İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi

-Mahalli İdareler

-Engellilerle ilgili mevzuat

3-Türkiye Coğrafyası

4-Dünya Coğrafyası

5-Vücudumuzu tanıyalım

6-Gazete,dergi okuma,güncel olayların aktarılması

7-TV,Radyo dinleme

8-Anılar-sohbet

9-Müzik,oyun,eğlence

Görme Engelli bireylerden; akademik eğitim-öğretim kurumlarından mezun olanlar ile akademik eğitim-öğretim kurumlarından eğitim alma yaşını geçmiş kişilerin rehabilite edildiği Rehabilitasyon Merkezleri model alınarak örnek bir müfredat programı sunulmaya çalışılmıştır. Bu modelde özellikle 18-35 yaş esas alınarak sanayiye dönük kalifiye eleman yetiştirme esas alınmıştır. Bunun dışında ağırlıklı olarak tıbbi veya ziraate, tarıma dayalı rehabilitasyon programları da uygulayan Rehabilitasyon Merkezleri ve uygulayıcıları vardır. Ancak rehabilitasyon programlarının tümünde tıbbi,sosyal ve mesleki boyut biribirini destekleyen ve tamamlayan unsurlardır. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu bünyesinde hizmet veren İstanbul Emirgan Altınokta Körler Rehabilitasyon Merkezi ve Ankara Sarayköy Rehabilitasyon Merkezinde bazı değişikliklerle yaklaşık aşağıda sunulan program uygulanmaktadır. Programlar günün ihtiyaçlarına göre Merkezin Uzman personeli tarafından oluşturulan Koordinasyon ve Değerlendirme Kurulunda görüşülüp karara bağlanarak yetkililerce onaylandıktan sonra uygulamaya konulmak suretiyle çeşitlendirilebilir.

AMAÇ : Görme Engelliler Rehabilitasyon Merkezlerinde; Görme Engellilerin kendilerinden ve çevrelerinden doğan sosyal, ruhsal ve fiziksel sorunlarının çözümünde, iş ve meslek edinmelerinde, sosyal yaşamın gereklerine uyum sağlamalarında, bağımsız ve anlamlı bir yaşam sürdürebilmelerinde, toplumun diğer fertleri gibi sosyal fonksiyonlarını yerine getirebilmelerinde gerekli olan bilgi ve teknikleri kapasiteleri oranında kazandırılması amaçlanmaktadır.

MERKEZLERDEKİ UYGULAYICILARIN ÖZEN GÖSTERMESİ GEREKEN KONULAR : Uygulayıcılar; özel ihtiyaç grubunu oluşturan görme engellilerin özelliklerini, sorunlarını ve rehabilitasyonları konusunda yeterli bilgi ve deneyime sahip ve bu alanda çalışabilecek yetenekte,yeterlilikte olmalı, çalıştığı görme engelli kişilerin daha önce kendi kazanımları olan ve başarı ile kullandıkları teknikleri değerlendirmeli ve bulundukları düzeyden çalışmalarına başlamalıdır. Uygulayıcı; 1-Mesleki ilişkisini çalışmaların sonuna kadar sürdürmeli,yaratıcı,sabırlı ve inisiyatif sahibi olmalıdır. 2-Çalışma süreci içinde empati kurarak görme engellinin yerine geçmesini bilmelidir. (Aksi halde öğrettiklerini bir anda silebilir.) 3-Duygu ve düşüncelerini,tutum ve davranışlarını kontrol etmelidir. 4-Görme engellinin çalışma sırasındaki başarılarını geçiştirmemeli, onurlandırmasını bilmeli gerektiğinde olumlu ve olumsuz eleştiri yapmalıdır. 5-Çalışmalarda kesinlikle zorlama olmamalıdır veya zorlayıcı tutum takınılmamalıdır. 6-Görme engellilerin uygulama alanındaki başarılarının genellikle iyi niyet ve yeteneklerine bağlı olması nedeniyle başarılı sonuçlar uygulayıcıda gönül rahatlığı yaratarak çalışmaların sonuçlandığı inancına vardırmamalıdır. 7- Görme engellinin kişiliğine ve kültürel değerlerine saygılı olmalıdır. 8-Özellikle her üç ayda bir veya olanak buldukça alanı ile ilgili maskeli olarak uygulama yapmalıdır. 9-Görme engelliler ve Rehabilitasyonları ile ilgili yeni yayınları ve gelişmeleri yakından izlemelidir.

UYGULAYICININ ÇALIŞMA YÖNTEMİNİ BELİRLERKEN DİKKAT EDECEĞİ KONULAR : Görme engellinin; 1-Bireysel farklılıkları,(yaşı,sosyo-ekonomik ve kültürel düzeyi ile sosyal çevresi) 2-Görme gücünü kaybettiği yaşı ve halen içinde bulunduğu etkilenme devresi, (şok,reaksiyon,adaptasyon devresi), (Görme engellinin Rehabilitasyon Programlarından yeterli düzeyde yararlanabilmesi için şok ve reaksiyon devrelerini atlatmış olması ve adaptasyon devresinde olması uygundur.) 3-Kendisinden ve çevresinden kaynaklanan sorunları, 4-Duyu organlarının işlerliği ve bu konudaki bilinç düzeyi, 5-Görme engelinin vücudunda alışkanlık haline getirdiği şekil bozuklukları ve tikleri, 6-Kapasite,yetenek ve becerileri, 7-İlgi,istek ve kendisi hakkındaki düşünceleri, 8-Uygulama alanı ve uygulayıcı hakkındaki düşünceleri.

UYGULAYICININ GENEL DEĞERLENDİRMEDE GÖZÖNÜNDE BULUNDURACAĞI KONULAR : Görme engellinin; 1-İlgisi, 2-Kavramlar hakkında bilgisi ve algılaması, 3-Güven duygusu, 4-Muhakame gücü ve yaratıcılığı, 5-Bilgileri alış ve aktarış yeteneği,(Aldıklarını sentez yapıp kullanabilmesi.) 6-Çalışmalar sırasında zaman içindeki hızı, 7-Aşama ve gelişmesi, 8-Öğretilenlerin pratik hayata uygunluğu ve geçerliliği, 9-Uygulayıcı ve kendisi hakkındaki düşüncelerini, genel değerlendirmede dikkate alır.

MÜFREDAT KONULARI Rehabilitasyon programları merkezin amaçları doğrultusunda Bağımsız Hareket,Kişisel İdare,Braille (Okuma-Yazma),Abacus (Matematik),Mesleki Eğitim ve Etüt çalışmalarını kapsayan programlardır. a) BAĞIMSIZ HAREKET-(ORYANTASYON ): Görme engellinin mevcut potansiyeli dahilinde en az yardımla bağımsız hareket edebilmesini, sosyal ve fiziki çevreye uyumunu sağlayan teknikleri, b) KİŞİSEL İDARE : Günlük yaşama faaliyetlerine (görgü kuralları,kişisel temizlik ve bakım,ev ve el işleri,ev idaresi ve ekonomisi,sağlık v.b) ilişkin etkinlikleri, c)ABACUS (MATEMATİK) : Görme engellinin kapasitesi oranında temel matematik kavram ve işlemlerinin öğretilmesi,Abacus üzerinde dört işlemin yapılabilmesine ve geometrik şekillerin algılanmasına yardımcı olan etkinlikleri, d)BRAİLLE (OKUMA-YAZMA) :Altı noktanın değişik şekillerde kullanımından oluşan kabartma yazıyla okuma,yazmayı öğrenmelerini sağlayıcı etkinlikleri, e)MESLEKİ EĞİTİM : Uygun iş kollarında el yeteneklerini geliştirici,düşünce ve el,parmak koordinasyonunu sağlayıcı etkinlikleri, (örme,montaj,kutulama ,ambalaj v.b) ETÜD :Bireysel gelişimlerinde katkı sağlayan,güncel,genel kültür ve konuşma yeteneğini geliştirici dil anlatım etkinliklerini kapsar.

MÜFREDAT UYGULAMA TAKVİMİ Görme Engelliler Rehabilitasyon Merkezlerinde genel olarak rehabilitasyon programları 23 haftalık dönemler halinde yılda 2 kez uygulanır. 23 haftalık dönemin ilk 15 haftası %75-80 oranında Temel Eğitim (Bağımsız Hareket,Kişisel İdare,Braille,Abacus), %20-25 oranında mesleki eğitim konularında; dönemin 8 haftası %75-80 oranında Mesleki Eğitim ,%20-25 oranında Temel Eğitim konularına ağırlık verilir. BAĞIMSIZ HAREKET-(ORYANTASYON) : Görme engellinin eğitimi, rehabilitasyonu ve toplumsal yaşama uyumu Bağımsız Hareketle başlar. Bağımsız Hareket programı, görme engeli nedeniyle hareket etme özgürlüğünün sınırlanması sonucu engellinin bulunduğu noktadan,yerden ulaşmak istediği noktaya,yere bağımsızca veya mümkün olan en az yardımla varmasını sağlayacak tekniklerin öğretilmesini ve kullanma alışkanlığının kazandırılmasını amaçlamaktadır. PROGRAM KONULARI

Bina İçi Bağımsız Hareket Teknikleri 1-Rehberle İlişki Kurma ve Rehberli hareket teknikleri: -Rehberle Dokunma ile ilişki kurma, Ses ve/veya sinyalle ilişki kurma, – Taraf değiştirme,- Dar yerlerden geçiş, – Tehlikeden kaçış, – Rehberle yürürken yanlış tutuşların normal tekniğe dönüştürülmesi. 2-Korunma Teknikleri: -Yüksek kol korunma tekniği, -Alçak kol korunma tekniği. 3-Merdiven ve Kapıları Kullanım Teknikleri: -Merdiven çıkışı (rehberle) – inişi ( ) – çıkışı (rehbersiz) – inişi ( ) -Kapılardan giriş-çıkış, kapı açma-kapı kapatma (rehberli) (rehbersiz) 4-Oturma Teknikleri: -Sandalye ve koltuğa oturmak, -Duvara dayalı sandalyeye oturmak, -Sıralı yerlerde oturmak, (sinema,tiyatro v.b.salonlarda) -Yemek Masası veya ofis masalarında sandalyeye oturmak. 5-Yönler ve Yön Alma Teknikleri : -Ana ve ara yönlerin öğretilmesi, -Dönüş ve yön almalar (90-180-360 ve 45 derece dönüşler) 6-Yeri Bilinen veya Bilinmeyen,Kaybolan Eşyanın Bulunması Teknikleri: -Masa v.b üzerindeki eşyanın bulunması (Daire çizerek arama tekniği, Paralel arama tekniği) -Yere düşen eşyayı daire çizerek arama tekniği. 7-İşitme-ses eğitimi: -Sesin kaynağını,yönünü,mesafesini belirleme. 8-Elle Kenar Takibi Tekniği: 9-Bilinmeyen Oda İçinin Tanınması Teknikleri: -Duvara dik olma,duvara dik yürüme, -Duvara paralel olma,duvara paralel yürüme. 10-Zihinsel Harita Alıştırmaları:

UZUN BASTON KULLANMA TEKNİKLERİ

1-Çapraz Baston : -Bastonun tanıtılması ve tutuş, -Çapraz Bastonla doğru bir hatta düzgün yürüme, -Çapraz baston kenar takibi, -Bastonlu kapı açma-kapı kapatma, -Bastonla merdiven çıkış-iniş, -Çapraz bastonla engel geçme ve yön tayini, -Özel işaretler ve yönler yardımıyla zihinsel harita alıştırmaları.

2-Sarkaç Baston : -Sarkaç Baston tutuş tekniği, -Ark açma, -Düzgün ark,doğru ritm ve yürüyüş, -Sarkaç baston kenar takibi, -Zihinsel harita alıştırmaları.

3-Bilinmeyen Bina Tanımı : -Bilinmeyen bir binada öğretilen teknikler kullanılarak, özel işaret ve yönler yardımı ile hareket serbestliği kazandırma çalışmaları,

BİNA DIŞI (SOKAK) BAĞIMSIZ HAREKET TEKNİKLERİ

1-Çapraz Baston ve Sarkaç Baston teknikleri uygulamaları: -Düz pürüzsüz zeminlerde yürüyüş, -Düzgün olmayan pürüzlü zeminlerde yürüyüş, -Bastonla kaldırımı alttan takip, -Bastonla kaldırımı üstten takip, -Bastonla kaldırımın ortasından yürüyüş, -Dönemeçlerde bastonla kaldırım takibi, -Zihinsel harita alıştırmaları.

2-Trafik Eğitimi : -Trafik maket çalışması, -Trafiğe paralel yürüme, -Trafikten yön alma, -Karşıdan karşıya geçiş,(rehberli) – ,(bastonla) -Kavşaklardan geçiş,(ışıklı-ışıksız kavşaklar) -Kavşak geçişlerinde sapmaların düzeltilmesi, -Taşıtlara biniş-iniş şekli,(taksi,dolmuş,otobüs,tren,vapur v.b.) -Otobüs durağı,tren istasyonu,vapur iskelesi ve bilet gişelerinde hareket şekilleri, -Zihinsel harita alıştırmaları.

3-İş Yerleri ve Alış Veriş Merkezlerinde Hareket Şekilleri: -Kısa Baston tutuluşu, -Kalabalıkyerlerde yürüyüş, -Alış-veriş yapacağı dükkanları bulma, -Büyük ve küçük mağazalarda alış-veriş, -Yürüyen merdivenlerde çıkış ve iniş şekli, -Kamuya açık yerlerde hareket şekli, -Asansöre biniş-iniş, -Randevu ve buluşma.

ÇEVRESEL UYUM TEKNİKLERİ Çalışma bölgesi olarak önceden belirlenen bir yerleşim bölgesinde bağımsız hareket edebilmek için edinilen kazanımlardan da yararlanılarak yapılan uygulamalardır. 1-İpuçlarından faydalanma, 2-Yalnız bırakma uygulaması, 3-Genel kontrol, 4-Değerlendirme.

KULLANILACAK ARAÇ VE GEREÇLER 1-Bulunulan merkezin kabartma planı ve maketi, 2-Değişik boylara uygun uzunlukta uzun baston, 3-P lastik,ahşap veya metal yedek baston ucları, 4-Kısmi veya az görüşü olan engelliler için kullanabilecekleri maskeler, 5-Kabartma veya maket haline getirilmiş örnek kavşaklar, 6-Kabartma geometrik şekiller ve prizmalar, 7-Bölgesel çalışmada yalnız bırakma uygulamalarının yapılacağı yerin kabartma planı-maketi, 8-Vücutta meydana gelen veya önceden kazanılmışşekil bozukluklarını düzeltici çalışmaların yürütülmesinde kullanılacak kültür fizik parkuru, 9-Engeller,değişik zeminler,kavşak ve yolları belirleyen ve bu konudaki çalışmalara yardımcı olan mini çalışma parkuru.

KİŞİSEL İDARE Görme engellilere kişisel temizlik ve bakımları ile sosyal yaşamın gereği olan kurallara uyum,davranış şekilleri ve sosyal rolleri benimsetici temel alışkanlıklar kazandırılarak sosoyal yaşantılarını düzenli bir biçimde sürdürmelerine yardımcı olacak tekniklerin öğretilmesini amaçlamaktadır. PROGRAM KONULARI : 1-Kişisel Bakım -Saç bakımı ve taranması, -Tırnak bakımı ve temizliği, -Ağız sağlığı,temizliği,diş fırçalama, -Kulak temizliği, -Sakal traşı olma, -Elbise bakımı-giyim kuşam, -Kravat bağlama, -Ayakkabı boyama, 2-Günlük İhtiyaçlar : -Kağıt ve madeni para tanıma,sayma, -Sanal alışveriş alıştırmaları, -Telefon kullanma,(jetonlu,jetonsuz,kumbaralı) -Zaman,saat tanıma.

3-Kişisel ve Ev Eşyalarının Belirlenmesi : -Yere göre belirleme, -Boyut,şekil,ağırlık veya desene göre belirleme, -Sese göre belirleme, -Kokuya göre belirleme, -Marka ve etikete göre belirleme.

4-Çamaşır Temizliği ve Bakımı : -Çamaşır yıkama,(elde yıkama-makinada yıkama) -Çamaşır kurutma, -Çamaşır nemlendirme, -Ütü tanımı,ütüleme, -Dikiş ve giysi onarımı, -Kumaş çeşitleri ve tanımı, -İlikleme ve bağlama çeşitleri, -Örgü işleri.

5-Temizlik : -Bulaşık yıkama,kurulama ve yerleştirme, -Silme ve parlatma, -Cam,ayna ve diğer parlak yüzeyleri parlatma, -Tuvalet,lavabo temizleme, -Sandalye ve koltuk silme, -Büyük ev eşyalarını temizleme, -Halı silme, -Yatak yapma, -Elektrikli ev aletlerini kullanma, bakım ve temizliği,

6-Yemek Pişirme ve Yeme teknikleri : -Besinler ve beslenme, -Sandalye ve masaya yaklaşma, -Masa üzerinde yemek takımının yeri, -Tabaktaki yemeğin tanınması, -Çatal-bıçakla tabakta et,börek v.b kesmek, -Ekmeğe yağ-reçel sürmek, -Tuz-biber serpmek,tuzluk-biberlik kullanmak, -Bardak veya fincanla içeceklere şeker koymak, -Sıvı boşaltma teknikleri, -Ölçme teknikleri, -Sebze ve meyva soyma ve ayıklama teknikleri, -Yemek malzemesini hazırlama, -Mutfak ocağını kullanma, -Zaman ayarlama, -Ocakta pişirme, -Kaynatma ve haşlama, -Fırında pişirme, -Kızartma, -Izgara, -Sofra düzeni ve yemek servisi.

7- Ev İçin Kayıt Tutma : -Ev ekonomisi ve bütçe, -Etiketleme, -Adres ve telefon numaralarını kayıt etme.

8-Sosyal Uyum : -Selamlaşma ve el sıkışma, -Karşılıklı konuşma ve konuşanı dinleme, -Sofra kuralları, -Genel davranış kuralları, -Duruş ve konuşma tarzları, -Diğer kişilerle anlaşma yeteneğini geliştirme, -Satranç,dama,domino,iskambil oynama. 9-Sağlık : -Genel sağlık bilgisi, -Hastalıklar ve önlemler (koruyucu,önleyici,tedavi edici), -İlk Yardım, -Çocuk sağlığı ve hastalıkları, -Çocuk bakımı ve beslenmesi, 10-Çevreyi tanıma(Maket-kabartma): -İnsan vücudu,iç organlar, -Hayvanlar alemi, -Bitkiler alemi, -Taşıt araçları, -Soyut bazı kavramlar(uzay, ada,bulut v.b), -Sosyal yaşam ile ilgili bazı çevresel kavramları geliştirici maket çalışmaları (Çeşme,cami,okul hastane,hükümet konağı,belediye v.b).

KULLANILACAK ARAÇ VE GEREÇLER

1-Kişisel Bakım : -Tarak ve saç fırçası, -Tırnak makası, -Diş fırçası ve macunu, -Traş takımı(fırça, sabun, traş kremi,jilet,havlu) -Elbise fırçası, -Kravat, -Ayakkabı boyası,fırça,sünger,cila,kadife bez.

2-Günlük ihtiyaçlar : -Madeni ve kağıt paralar (her değerden) -Çakmak,kibrit, -Değişik tip telefonlar, -Saat çeşitleri,maket saat,kabartma kronometre.

3-Kişisel ve ev eşyalarının tespiti : -Etejer,dolap,çeşitli kutular, -Çeşitli boy,şekil,ağırlık ve desende eşyalar, -Değişik marka ve etiketler.

4-Çamaşır temizlik ve bakım : -Çamaşır leğeni ve sepeti, -Çamaşır ipi ve mandalı, -Deterjan,sabun ve çamaşır suyu, -Çamaşır makinası, -Ütü ve ütü masası, -Dikiş malzemesi(Makas,dikiş iğnesi,iplik,iğneye iplik takma aleti,düğmeler,kumaş parçaları v.b.) -Kordon,kurdela,ayakkabı bağı, -Örgü malzemesi(örgü şişleri,çeşitli örgü ipleri)

5-Temizlik -Bulaşık leğeni, -Bulaşık teli,fırçası,bezi,süngeri, -Bulaşık deterjanı, -Kurulama bezleri, -Önlük, -Lastik eldiven, -Tabaklık, -Lavabo pompası,tuvalet ve banyo fırçaları, -Temizlik bezleri -Toz bezleri, -Faraş,el süpürgesi,elektrik süpürgesi, -Kovalar,çöp kutusu, -Deterjanlar(sabun,temizleme tozu,sıvı,jel), -Ev eşyalarından örnekler(masa,sandalye,koltuk,halı dolap,ayna v.b) -Somya,yatak,yorgan,nevresim takımı, -Elektrikli fırın, mutfak robotu,meyva sıkacağı,radyo,tv,elektrikli traş makinası,saç kurutma makinası v.b.

6-Yemek pişirme ve yeme: -Çeşitli gıda madde ve malzemeleri, -Değişik boyda tencereler,tavalar ve tepsiler, -Servis takımı,(kepçe,kaşık,çatal,maşa,kürek v.b.), -Çeşitli tabaklar, -Herçeşit çatal,kaşık,bıçak, -Ekmeklik,ekmek sepeti,ekmek kesme tahtası, -Şekerlik,tuzluk, -Su takımı, -Çay ve kahve takımı, -Çaydanlık,demlik,cezve, -Bıçak bileyici -Tribişon -Tencere altları,tutaç,el bezi, -Süzgeç,kevgir, -Peçete,masa örtüsü, -Ocak,elektrikli ızgara, -Buzdolabı, -Masa saati,

7-Ev için kayıt tutma: -Kalem,kağıt,cetvel, -Yazı tableti,kalemi, -Dosya,etiket.

8-Sosyal uyum : -Oyun masası ve sandalyeleri, -Satranç takımı (görme engellilere uygun) -Dama “ -İskambil “ -Domino

9-Sağlık : -İlk yardım malzemeleri, -Çocuk bakımı ve beslenmesi ile ilgili malzeme araç-gereç.

10-Çevreyi tanıma (maket-kabartma) -Atatürk büstü, -İnsan vucudu,iskeleti,iç organlar, -Göz -Evcil hayvan türleri, -Vahşi hayvan türleri, -Bitki türleri, -Taşıt örnekleri, -Kabartma Türkiye haritası, -Kabartma yerküre. Not: Program kapsamında ihtiyaç halinde olanaklar ölçüsünde materyal çeşitlendirilebilir. MATEMATİK VE ABACUS

Matematik ve Abacus; Görme engellilerin günlük yaşamlarında ihtiyaçları halinde sürekli veya zaman zaman kullanacakları aritmetik ve geometri konularında temel kavramların kazandırılması ve bilgilerin aktarılması,zihin alıştırmaları yolu ile sayı sistemleri ve işlemlerinin öğretilmesi ve bu işlemlerin abacus üzerinde uygulanması konularını kapsamaktadır. MATEMATİK PROGRAMI KONULARI 1-Aritmetik -Sayı sayma, -Toplama, -Çıkarma, -Çarpma, -Çarpım tablosu, -Bölme, -Zihin hesabı alıştırmaları, -Uzunluk,ağırlık,katı sıvı,gaz ölçü birimleri, 2-Geometri -Geometrinin temel kavramları, -Şekil,biçim,uzay ilişkileri, -Alan ve hacimlerin kavratılması.

KULLANILACAK ARAÇ-GEREÇLER -Kurubakla,ceviz,nohut,çakıl, -Sayı simgeleri,Tailor kasası,kabartma hesap makinaları,rulet v.b, -Kabartma çizebilen cetvel,gönye,pergel v.b, -Plastik kağıt,karton,bakır tel,tahta v.b, -Kabartma çarpım tablosu, -Kabartma mezura, -Kabartma çelikmetre, -Katlanabilir kabarma ahşap metre, -Sayı boncukları, -Geometrik şekiller,prizmalar, -Yoğurma maddeleri,kil,plastik çamur v.b.

ABACUS KONULARI 1-Abacus üzerinde rakam sisteminin tanıtılması, -13 hat üzerinde bir basamaklı sayıların okunması, -Abacus üzerinde 0 (sıfır) rakamının tanıtılması, 2-Toplama işlemi, -Toplamı 9 (dokuz) veya daha küçük olan bir basamaklı sayıların onüç hat üzerinde yazılıp okunması, -Karmaşık toplama (beş geçişli), -İki basamaklı beş geçişli sayıların toplanması, -Karmaşık toplama (on geçişli), -İki veya daha fazla basamaklı beş geçişli sayıların toplanması, -Daha karışık toplamalar, -Çok karmaşık toplamalar, -İki veya daha fazla sayıların toplanması, -Karışık işlemler.

3-Çıkarma işlemi: -Doğrudan(direkt) çıkarma(5 ve 10 geçişsiz), -Abacus üzerinde; a-Bir sayıdan 0 (sıfır) çıkarma, b- “ 1 “ c- “ 2 “ d- “ 3 “ e- “ 4 “ f – “ 5 -Daha karmaşık direkt çıkarma, -Karışık çıkarma (beş geçişli), -Karışık çıkarma (on geçişli), -Basit çıkarma (on geçişli), a- İki rakamlı sayıdan 9 çıkarma, b- “ 8 “ c- “ 7 “ d- “ 6 “ e- “ 5 “ f- “ 4 “ g- “ 3 “ h- “ 2 “ -Karışık çıkarma (on geçişli), -Karışık çıkarma işlemleri, -Daha karmaşık çıkarma işlemleri, -Karmaşık sayılarla çıkarma, -İkiden fazla sayılarla çıkarma, 4-Cebirsel toplama ve çıkarma. 5-Çarpma işlemi : -Çarpanın abacus üzerinde yazılışı, -Çarpılanın abacus üzerinde yazılışı, -Çarpım cetvelinin öğretilmesi, -Çarpan bir basamaklı ise çarpma, – iki “- üç “-Üç basamaklı daha karmaşık sayıların çarpımı. 6-Bölme işlemi : -Bölünen,bölen,bölüm ve kalan kavramlarının öğretilmesi, -Bölünen ve bölen sayılarının abacus üzerine yazılması, -Bölen bir basamaklı ise, -Kalanlı bölme, -Bölen iki basamaklı ise, -Bölen üç basamaklı ise, -Karmaşık bölme işlemleri, -Kalanlı bölme işlemleri, -Abacus üzerinde dört işlem, -Abacusta yapılan işlem ve sonuçlarının kabartma olarak kağıda aktarılması. KULLANILACAK ARAÇ-GEREÇ1-Sayı saymada kullanılacak sayı çubukları,2-Bilya, çakıl taşı v.b.3-Abacus.

BRAILLE (OKUMA-YAZMA) Görme engellilerin duyduklarını,bildiklerini,hissettiklerini,düşündüklerini dilbilgisi kurallarına uygun biçimde sözlü ve yazılı ifade etmelerini amaçlamaktadır. PROGRAM KONULARI 1-Konuşma,okuma,yazma ve kabartma yazının önemi. 2-Parmak ucu duyarlılığının tespit edilmesi,duyarlılığı arttırıcı öneriler ve çalışmalar. 3-Okuma-yazma tablosunun şekli ve tutuluşunu kavratma.(çivili tablo,bilyalı tablo v.b.) 4-Okuma-yazma tablosu üzerinde altı noktanın yeri,alfabedeki harflerin adı,yeri,şekli ve numaraları,sesli ve sessiz harflerin kavratılması. 5-Normal büyüklükteki çinko üzerine basılmış kabartma alfabeyi tanıtma ve kavratma. 6-İki,üç,dört harfli hece fişlerinin verilmesi.(hecelemeyi bilmeyenlere) 7-Bir,iki ve çok heceli kelimeleri okutma.(hecelemeyi bilmeyenlere) 8-Hecelere ayrılmış kelime fişlerinin verilmesi ve çalışmaları. 9-Basitten zora doğru kelime fişlerinin verilmesi. 10-Uzun kelimeleri hecelere ayırabilmeyi kavratma. 11-Cümle fişlerinin verilmesi ve çalışmaları. 12-Konulu okuma fişleri üzerinde çalışma. 13-Kabartma yazı tableti hakkında bilgi,tabletin tutuluşu. 14-Kabartma yazı kalemi hakkında bilgi,kalemin tutuluşu. 15-Yazı tableti üzerinde alıştırmalar. 16-Türkçe dil bilgisi kuralları. 17-Noktalama ve Matematik işaretlerinin sırasıyla verilmesi. 18-Metin yazma çalışmaları. 19-Düz yazıyı iyi bir şekilde okuyup yazanlara,bir harfli,iki harfli,birleşik kısaltmalar,fiil kökleri ve fiillere eklenecek çekim eki ve şahıs takıları adlı altı çeşit kısaltmaların öğretilmesi,bununla ilgili alıştırmalar ve metin fişleri. 20-Mektup,telgraf,dilekçe yazılışı. 21-Kabartma yazı makinasının tanıtılması. 22-Kabartma yazı makinası üzerindeki tuş ve düğmelerin görevleri. 23-Kabartma yazı makinasına kağıdın takılışı. 24-Harflerin numaraları ve tuşların hangi numaraları yazdığı. 25-Harf ve kelime yazma alıştırmaları. 26-Metin yazma ve okuma.

KULLANILACAK ARAÇ VE GEREÇLER 1-Plastik kağıt. 2-Karton. 3-Okuma-yazma tablosu ve çivileri. 4-Altı nokta takozu ve bilyalar. 5-Çinkoya basılmış alfabe. 6-Yazı tabletleri ve yazı kalemleri. 7-Kabartma kitaplar. 8-Kısaltma kılavuzları. 9-Kabartma yazı makinası. 10-Termoform makinası.

MESLEKİ EĞİTİM Rehabilitasyon Merkezlerinde görme engellilerin ihtiyaç ve özellikleri ile ilgileri göz önüne alınarak el ve parmak koordinasyonunu geliştirici etkinliklerin yer aldığı mesleki çalışmaları kapsamaktadır. Bu çalışmalar istihdamı veya üretimi hedef almaktadır. Mesleki eğitim üç değişik alanda yoğunlaştırılabilir. 1-Hizmet alanı: -Santralcılık -Sekreterlik -Gazetecilik -Masörlük -Müzisyenlik -Piyano akortçuluğu v.b. 2-El sanatları alanı: -Süpürge imalatı -Fırça-paspas imalatı -Halı dokuma -Sepet, hasır örme -File,hamak,ağ v.b. Örme işleri -Sandalye,masa iskeleti üzerine örme işleri 3-Endüstri alanı -Basit montaj -Ambalaj-paketleme -Zımba,delgi ve benzeri makinaları kullanma -Ayıklama,standart ayırma -Dokumacılık -Anahtar imalatcılığı

PROGRAM KONULARI 1-Santralcılık -Telefon santralının tanıtımı -Telefon santralının kullanılması -Hatlar (dış hat-iç hat) -Araya girme -Beklemeye alma -Silme -Dahile bağlama -Harice alma -Telefon makinasının bölümleri -Numaratör -Kadran -Ahize -Transfer düğmesi -Kordon-kordonsuz -Santral memurunun görevleri -Santral memurunun taşıması gereken özellikler -Telefonda konuşma kuralları -Telefon sinyalleri (çevir,meşgul sesi,arama,kapat yeniden çevir,otomatik arama sinyali) -PTT Telefon servislerinin görevleri .Bilinmeyen numaralar .Telefon arıza servisi .Şehirlerarası arama servisi .Fono-tel .Şehirler arası danışma servisi .Beklemesiz servis .PTT aracılığı ile gerçekleştirilen milletler arası görüşme,şehirler arası görüşme şekilleri ..Normal ..Acele ..Beklemesiz ..Otomatik arama ..Tenzilatlı görüşmeler -PTT aracılığı ile gerçekleştirilen şehirler arası kayıt verme şekilleri .İhbarlı .İhbarsız .İhbarsız ödemeli .İhbarlı ödeme .Davetli .Gayri vaki .İptal -Şehir içi ücretlendirme -Jetonla telefon arama .Şehir içi jetonla telefon arama .Şehirler arası jetonla telefon arama .Milletler arası jetonla telefon arama NOT: Teknolojik gelişmelere uygun olarak uygulamadaki yenilikler göz önüne alınarak program güncelleştirilir. 2-Paketleme-Ambalaj(Gıda maddeleri,ev araç-gereçleri,giyim eşyaları v.b hertürlü malzeme) -Kutulama,kutu hazırlama ve prespektüs koyma -Paketleme ve etiketleme -Poşete koyma ve ambalajlama -Dizme,markalama 3-Basit montaj -Parmak maniplasyonunu geliştirici basit montaj etkinlikleri (elektrik sigortası,duy,fiş,priz,sıhhi tesisat,kilit,tükenmez kalem,dolma kalem,oyuncak montajı v.b çeşitlendirilir.) 4-Masörlük -Masajın tanımı -Masajın genel prensipleri ve insan anatomisi genel hatlarıyla, masajın etkileri -Masajın dozajı -Masaj hareketleri -Masaj hareketleri uygulamaları -Oturma pozisyonunda sağ ön kol masajı -Oturma pozisyonunda sol ön kol masajı -Yatar pozisyonda sağ ön kol masajı -Yatar pozisyonda sol ön kol masajı -Sağ el masajı -Sol el masajı -Sağ ön kol ve elin birlikte masajı -Sol ön kol ve elin birlikte masajı -Sağ omuz-kol masajı -Sol omuz-kol masajı -Tüm kol (omuz-kol-ön kol-el) masajı -Alt sırt masajı -Üst sırt masajı -Alt ve üst sırtın birlikte masajı -Boyun masajı -Tüm sırt masajı (bel-üst sırt-boyun birlikte) -Uyluk masajı -Bacak masajı -Ayak masajı -Tüm bacak masajı -Genel tekrar -Yüz masajı 5-Normal yazı makinası (daktilo) ile yazı yazma -Yer tespiti,daktilo hakkında genel bilgi -Kağıdın daktiloya takılması,kontrolü,çıkarılması -Marj ayarının tespiti,ara çubuğu ve şaryo kolu ile el alıştırması -Şaryonun satırbaşı yapılması(şaryo atma tekniği) -Daktilo ile yazarken sürekli kullanılan parçaların tanıtılması -Türk klavyesinin tanıtılması,tarifi,temel,sıra ve ana tuşların yerlerinin tanıtılması -Tuşlara vuruş tekniği alıştırması -Daktilo şeridi ile yazma tekniği -Temel sıra çalışması -Kelime türetme -Kelime türetmede sürat çalışması -Temel tuşlarla kelime ve kısa cümle alıştırması -Temel sıra üzerinde kelime çalışması,üç dört ve beş harfli kelime alıştırması -Bir,iki ve üç numaralı parmaklarla çalışma -Alt sırada sağ işaret parmakları ile çalışma -Her üç sıra ile cümle çalışması -29 harfin sıra ile yazdırılması ve cümle çalışması -Noktalama işaretleri ile çalışma -Rakam ve büyük harf çalışması -Satır sonlarında kelime ve hece bölmeleri -Müddetli sürat çalışmaları -Dikte çalışmaları -Dilekçe,telgraf,mektup v.b yazmak.

KULLANILACAK ARAÇ GEREÇLER

1-Santral (otomatik,yarı otomatik,digital) 2-Çeşitli telefon makinaları (tuşlu,çevirmeli) 3-Jeton örnekleri 4-Kayıt için gerekli araç-gereç 5-Paketleme ve ambalajlama ile ilgili her çeşit malzeme 6-Basit montaj için her çeşit malzeme araç-gereç 7-Düzenlenmiş masaj odaları (medikal masa,yastık,vazelin,pudra,pamuk,alkol,havlu,çarşaf) 8-Normal yazı makinaları,bilgisayar ve klavye 9-Dosya kağıdı,daktilo şeridi v.b. 10-Kabartma yazıya uygun karton

ETÜD Aktüel,genel kültür ve güncel konular ile konuşma yeteneklerini geliştirici dil anlatım etkinliklerini kapsar. Program Konuları : 1-Türkiye Cumhuriyeti Tarihi -Atatürk ve Kurtuluş Savaşı 2-Yurttaşlık Bilgisi -Bireysel hak ve sorumluluklar -İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi -Mahalli İdareler -Engellilerle ilgili mevzuat 3-Türkiye Coğrafyası 4-Dünya Coğrafyası 5-Vücudumuzu tanıyalım 6-Gazete,dergi okuma,güncel olayların aktarılması 7-TV,Radyo dinleme 8-Anılar-sohbet 9-Müzik,oyun,eğlence

Cafer İLERİ

Sosyal Hizmet Uzmanı

(Emekli Başmüfettiş)

Doğrudan cihazınızda gerçek zamanlı güncellemeleri alın, şimdi abone olun.

1 yorum
  1. Fatoş diyor

    ben görme engelliyim, Ankara veya İstanbul’da (ANKARA) özellikle nerede rehabilitasyon bulabilirim? Baston’um var ama kullanamıyorum ve tek başıma sokağa çıkamıyorum..

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Anti-Spam Quiz: